گسترش فعالیت‌ها در شبکه نمایش خانگی با ظهور و رشد پلتفرم‌های VOD باعث رونق تولید در این عرصه شده است. بسیاری از سینماگران در چند سال اخیر بخت خود را برای ساخت سریال در شبکه نمایش خانگی امتحان کردند. افرادی چون فریدون جیرانی، سیروس مقدم، حسین سهیلی‌زاده، حسن فتحی و مهران مدیری به فراخور حضور در این عرصه؛ ساخت آثاری را پیش بردند که خبر از اهمیت فعالیت در این عرصه را می‌دهد.

ساخت سریال در این حوزه چنان شدتی به خود گرفت که در عرض چند ماه چندین سریال به صورت همزمان از پلتفرم‌ها پخش می‌شد و گاه مخاطب فرصت دنبال کردن همه آنها را نداشت.

از سال گذشته که زمزمه حضور و نظارت سازمان صداوسیما بر صدور مجوزهای شبکه نمایش خانگی شکل جدی‌تر به خود گرفت و حتی برخی از نمایندگان مجلس با ارائه طرحی نسبت به اختیارات صداوسیما حدود بیشتری را تعیین کردند به یکباره اختلافات میان وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی که تا امروز متولی صدور مجوز بود و سازمان صداوسیما که در قالب صوت و تصویر فراگیر یا همان ساترا؛ بالا گرفت و کار به نامه‌نگاری‌ها و بیان ادله‌های مختلف در فضای رسانه‌ای کشور کشید.

از سویی معاونت حقوقی وزارت ارشاد از حق مسلم و قانونی این وزارتخانه برای اعطای مجوز سخن می‌گفت و از سوی دیگر سازمان صداوسیما با اشاره به رای وحدت رویه دیوان عدالت اداری انجام این کار را جزو وظایف ذاتی سازمان متبوع خود عنوان می‌کرد.

تابع قانون هستیم

در همین رابطه علی فهیم‌دانش (مشاور رییس سازمان صداوسیما و مدیرکل امور بین‌الملل) با اشاره به اختلاف نظر میان وزارت ارشاد و سازمان صداوسیما در صدور مجوز برای تولیدات نمایش خانگی گفت: سازمان صداوسیما در برابر قانون تمکین می‌کند. فعلا قوانین متعددی ازجمله رای وحدت رویه دیوان عدالت اداری و قانون مقررات خاص و عام، تکالیفی را برای سازمان تعیین کرده است و ما رگ گردنمان در برابر قانون از مو باریک‌تر است. سازمان صداوسیما مانند دیگر نهادها ژست قانون‌مداری نمی‌گیرد که می‌گویند دیپلماسی حقوقی و تدبیر حقوقی داریم ولی در عمل کار دیگری می‌کنند. ما در عمل تمکین به قانون را نشان می‌دهیم.

وی در پاسخ به این پرسش که مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی اختیارات شبکه نمایش خانگی را به عهده وزارت ارشاد گذاشته است، گفت: همانطور که قوانین خاص و عام داریم، قانون‌هایی هم داریم که منسوخ شده است. معیار برای تصمیم‌گیری در این حوزه قانونی است که به‌روزتر است و حتما به آن تمکین می‌کنیم.

امرار معاش هنرمندان به خطر افتاده است

کفگیر تولیدات نمایش خانگی به ته دیگ خورده است و با پخش قسمت‌های پایانی سریال آقازاده تنها امید شبکه نمایش خانگی پخش سریال قورباغه به کارگردانی هومن سیدی است. پس از پخش این سریال، شبکه نمایش خانگی که تا سال گذشته دست پری در تولید محصولات نمایشی داشت، به یکباره با کمبود محصول روبرو می‌شود.

سیدامیر پروین‌حسینی (تهیه‌کننده سینما) با بیان اینکه توقف صدور مجوز از سوی وزارت ارشاد موجب بیکاری بسیاری در عرصه نمایش خانگی می‌شود، گفت: در ساخت یک فیلم حدود صد تا دویست نفر مشغول کار می‌شوند و امرار معاش می‌کنند. اگر تولیدات متوقف شود و مجوزها صادر نشود بسیاری از افرادی که در این پروژه‌ها کار می‌کنند، بیکار می‌شوند. الان جلوی مجوزهای سریال نمایش خانگی را گرفته‌اند و هر دو نهاد یعنی سازمان صداوسیما و وزارت ارشاد به خاطر اختلاف‌ها و رسیدن به یک ساز و کار؛ روند اعطای مجوز را متوقف کرده‌اند. این موضوع چند ماه است که صنعت نمایش خانگی را فلج کرده و سرمایه‌های بخش خصوصی که به سختی قانع به تولید شدند، دارد از دست می‌رود. هیچ کسی هم برایش این موضوع اهمیت ندارد و همه سر این دعوا دارند که قدرت دست چه کسی باشد. این اختلاف بین صداوسیما و وزارت ارشاد حل نشده و جلسات متعددی برای رفع مشکل برگزار کردند.

مواضع‌ سازمان صداوسیما در این مورد و اختلافات میان وزارت ارشاد و رسانه ملی این روزها یک خروجی بیشتر نداشته است: تعطیلی شورای صدور پروانه ساخت ویدئویی در سازمان سینمایی. اتفاقی که این روزها باعث تعطیلی بسیاری از پروژه‌های نمایش خانگی و هدر رفت سرمایه‌ها در این بخش و بیکاری بسیاری از سینماگران و هنرمندان شده است.

طرح شکایت در دیوان عدالت اداری

در همین رابطه مهدی کوهیان (تهیه‌کننده و عضو انجمن صنفی شرکت‌ها و موسسات فیلمسازی ایران - آیفیک) گفت: من از همه سینماگران و هنرمندانی که به هر نحوی در شبکه نمایش خانگی مشغول به کار هستند و یا منافعی دارند؛ درخواست می‌کنم خیلی جدی در میدان باشند. به این معنا که ما مراجع حقوقی در کشور داریم که فصل‌الخطاب هستند و می‌توانند موانع را مرتفع کنند. وظیفه وزارت ارشاد طبق سند بالا دستی شورای عالی انقلاب فرهنگی رفع ممنوعیت از فعالیت‌ در شبکه نمایش خانگی است. جریانی در حال شکل‌گیری است برای احقاق حق از طریق مراجع قضایی و من از همه همکارانم می‌خواهم به این جریان بپیوندند تا شکایتی از مجموعه هایی که در این ممنوعیت دخیل هستند را در دیوان عدالت اداری مطرح کنند تا رفع ممنوعیت را از طریق احکام قضایی به دست بیاوریم.

مشاور حقوقی آیفیک در ادامه گفت: طبق قانون اساسی و قوانین جزایی ما ایجاد محدودیت در ایجاد شغل و جلوگیری از آزادی‌های فرهنگی و هنری مردم جنبه‌های مجرمانه آن در قانون لحاظ شده است و می‌توان آن را پیگیری کرد.

وی با اشاره به محتوای شکوائیه‌ای که می‌توان مطرح کرد، گفت: وزارت ارشاد طبقه مصوبه سال 1371 شورای عالی انقلاب فرهنگی یک وظیفه به عهده‌اش گذاشته شده و وقتی از زیر بار این وظیفه شانه خالی کند و نسبت به انجام آن استنکاف کند، مجازات‌هایی در قانون دیده شده است که می‌توان به آن‌ها رجوع کرد. وزارت ارشاد صراحتا مامور به رفع ممنوعیت از فعالیت‌های ویدئویی است و نمی‌تواند نسبت به آن بی‌تفاوت باشد. رفع ممنوعیت یعنی هر مانعی که موجب توقف فعالیت‌های ویدئویی می‌شود مسئول رفع آن وزارت ارشاد است. در شکل فعلی هم وقتی مشکلی میان وزارت ارشاد و تلویزیون است، دولت باید نسبت به رفع موانع تلاش کند و با پیگیری موضوع اجازه رکود به این صنعت پرهزینه را ندهد. الان هفت ماه است با وضعیتی روبرو هستیم که واقعا قابل تحمل نیست. سرمایه‌های بخش خصوصی کم کم از بین می‌رود و هیچ کس پاسخگوی آن نیست. شورای پروانه نمایش ویدئویی الان شش ماهی است که تشکیل نمی‌شود و این تشکیل نشدن شورا باعث ایجاد فساد و رانت شده است. کسانی که از قبل مطلع بودند این توقف ایجاد می‌شود مجوزهایی را دریافت کردند که امروز آن را با قیمت‌های بسیار بالا می‌فروشند. بعضی از این افراد پروانه‌های ساخت چندگانه دارند. یعنی مثلا برای ساخت چهار سریال پروانه ساخت دارند که به راحتی آن‌ها را می‌فروشند. متاسفانه موضوعی نیست که از طرف اشخاصی مثل من قابل اثبات باشد و باید نهادهای نظارتی نسبت به آن ورود کنند و جلوی این فساد و رانت را بگیرند.

کوهیان در ادامه افزود: رفتاری که این روزها از ناحیه دولت شاهد هستیم بر خلاف منویات رهبر معظم انقلاب و نامگذاری سال به نام جهش تولید است. آیا صرفا نامگذاری سال جنبه تبلیغاتی دارد که در ابتدای سال نهادهای مختلف تنها به چاپ بنر و بیلبورد اکتفا می‌کنند؟ یا اینکه باید بر اساس نقشه راه به اهدافی که بر اساس نامگذاری سال تبیین شده، توجه کرد؟ در سال جهش تولید چه اتفاقی برای صنعت نمایش خانگی کشور افتاد؟ صنعت نمایش خانگی اتفاقا می‌تواند در شرایط سخت و پیچیده تحریم یکی از مولدهای اقتصادی باشد که ارزآوری برای کشور ایجاد می‌کند. بسیاری در این عرصه مشغول به کار می‌شوند و نرخ بیکاری کاهش پیدا می‌کند. در حالی که هنوز ما درگیر این هستیم که چه نهادی مجوز بدهد کشورهای همسایه مانند ترکیه با محصولات نمایشی خود بازار منطقه و جهان را در دست گرفتند. ما هم می‌توانیم با کمی دوراندیشی به این صنعت رونق بدهیم و فضای رشد صنعت تصویری کشور را فراهم کنیم.

وی با اشاره به اینکه سینماگران خیلی پیگیر این موضوع نیستند و کسی سئوال نمی‌کند که تکلیف این ماجرا چه می‌شود؟ گفت: انحصار در هر چیزی این محافظه‌کاری را ایجاد می‌کند. وقتی در حوزه صنعت تصویر کشور؛ تلویزیون انحصار ایجاد کرده است و به همه می‌گوید برای گرفتن مجوز باید از زیر نظر من رد بشوید؛ آن وقت عده‌ای که تنها راه امرار معاششان فعالیت در این حوزه است به خودی خود محافظه‌کار می‌شوند. من البته به آنها حق می‌دهم چون با سیستمی طرف هستیم که آدم‌ها را از شجاعت بازمی‌دارد و مطالبه‌گری را از آنها می‌گیرد. تهیه‌کننده‌ای که با تعطیلی سینما دیگر نمی‌تواند تولید داشته باشد و فضای نمایش خانگی هم نامعلوم است تنها جایی که می‌تواند کار کند تلویزیون است. برای همین من به آنها حق می‌دهم که دچار تعارض منافع شوند و در این زمینه محافظه‌کاری کنند.

وی در پایان گفت: من نمی‌توانم آینده نمایش خانگی را پیش‌بینی کنم اما متاسفانه اراده‌ای از سوی دولت برای حل این مشکل نمی‌بینم و با توجه به اینکه ماه‌های پایانی فعالیت دولت هم هست و با توجه به اینکه رئیس سازمان سینمایی هم قرار است از سازمان برود و در یک منصب دیگری فعالیت کند؛ این نشان می‌دهد که مدیران دولتی در سال پایانی دولت اراده و انگیزه‌ای برای جنگیدن در موضوعی ندارند زیرا ممکن است بعد از پایان دولت در همان نهاد مشغول فعالیت بشوند.