با پایان یافتن تحریم تسلیحاتی ایران، بسیاری از آغاز تجارت ایران در این عرصه سخن می‌گویند. تجارت تسلیحاتی ایران شامل خرید و فروش تجهیزات نظامی می‌شود. بحث فروش را فعلا کنار می‌گذاریم تا در موعدی مناسب به آن پرداخته شود. اما بحث خرید. ایران چه سلاح‌هایی را ممکن است بخرد و نیروهای دفاعی خودش را به آن تجهیز کند؟

چین و روسیه؛ اصلی‌ترین فروشندگان سلاح

آمریکا به شدت در مورد فروش سلاح به ایران حساس است. هر چند انتخابات ریاست جمهوری آمریکا نزدیک است و رئیس جمهور این کشور هر لحظه می‌تواند تغییر کند، اما به نظر می‌رسد در مورد فروش سلاح به ایران بین دموکرات‌ها و جمهوری‌خواهان اختلافی وجود نداشته باشد؛ هر دو مخالف فروش سلاح به ایران هستند. به همین علت، شاید از همین الان باید کشورهای غربی متحد آمریکا را از لیست فروشندگان سلاح به ایران کنار بگذاریم. با این شرایط، به نظر جدی‌ترین فروشنده سلاح به ایران دو کشور چین و روسیه باشد. این دو هم سلاح‌های خود را با نظارت مستقیم دولت‌هایشان تولید می‌کنند و هم ترسی از آمریکا و تحریم‌هایش نداشته و اصولا مراوده تسلیحاتی با غرب ندارند که از تحریم بترسند. از این جهت، این دو کشور شاید اصلی‌ترین فروشنده سلاح به ما باشند. اما سوال این جا است که اولویت ایران در خرید چه سلاح‌هایی است؟

سامانه هوایی اس 400

هر چند ایران در مدت تحریم توانسته به ساخت سلاح‌های مهم و راهبردی بپردازد و به خصوص سیستم پدافندی باور 373 را بسازد اما هنوز هم سامانه هوایی اس 400 روسیه مهم‌ترین اولویت ایران است. ایران از شرق و غرب توسط متحدان آمریکا و گروه‌های معارض سلفی – تکفیری مختلف محاصره شده است. مشخص است که یک سامانه پدافندی قدرتمند و مهم مانند اس 400 می‌تواند در حفظ مرزها بیشترین کمک را به کشورمان بکند.

سامانه زمین به هوای اس 400 قابلیت‌های سیستم‌های دیگر از سری اس300 را به چالش می‌کشد و برد آن حداقل دو بار بیشتر از برد ام‌آی‌ام-104 پاتریوت (MIM-104 Patriot) است.

طبق گزارش‌ها، اس400 قادر به تشخیص 100 هدف به‌طور همزمان و درگیر شدن با 12 هدف به‌ طور همزمان از محدوده 400 کیلومتری است. این هدف‌ها می‌توانند از جمله انواع هواگرد، هواپیما، موشک‌های کروز و موشک‌های بالستیک باشند.

اس400 با داشتن قابلیت 3 موشک مختلف، بسیار دوربرد (40N6)، دوربرد (48N6)، و موشک‌های با برد متوسط (9M96) قادر به پوشش کل عمل‌کرد مورد نیاز است.

دو سوخو و میگ

آنچه از گزارش‌های ژورنال‌های نظامی قابل برداشت است این است که نیروی هوایی ایران به لحاظ تجهیزات (به نسبت نیروی دریایی و زمینی اش) یک ضعف نسبی دارد. عمده ترین علت این امر هم عدم معامله کشورهای غربی و آمریکا و تحریم کشورمان بعد از انقلاب است. بیشتر جنگنده‌ها و هواپیماهای ایران از نوع اف 14 و اف 4 آمریکایی و سوخو 24، سوخو 25 و میگ 29 شوروی است که بیشترشان هم قبل از انقلاب خریداری شده و تا حدی قدیمی هستند.

حالا با برداشته شدن تحریم تسلیحاتی ایران، خرید هواپیماهای پیشرفته روسی باید در اولویت کشور باشد. سوخو 35، میگ 31 و سوخو 57 از جمله بهترین گزینه‌ها هستند.

سوخو 57 جنگنده هوایی چندمنظوره نسل پنجم ساخت روسیه است که از سال 2002 تاکنون درحال فعالیت است. این جنگنده به گونه‌ای طراحی شده تا توانایی پرواز ابرپیمایشی، ابرچابکی و پنهان‌کاری داشته باشد و با برخورداری از اویونیک پیشرفته بتواند از راه جنگ الکترونیک در زمین و دریا بر جنگنده‌های نسل چهارم چیره شود.

سوخو 57 یک برتری اصلی نسبت به اف 22 آمریکایی هم دارد. طبق گزارش متخصان نظامی، فناوری رادارگریزی جنگنده روسی امکان پراکندگی مؤثر در 0.3 متر مربع را برای آن فراهم می کند. این پارامتر از آن لحاظ حائز اهمیت است که به خلبانان روسی امکان “نامرئی” ماندن در برابر رادارهای دشمن را افزایش می دهد. به همین دلیل ، هواپیماهای نیروی هوایی آمریکا به موقع قادر به شناسایی سوخو 57 روسیه نیستند و قبل از اینکه بخواهند هدف را رهگیری کنند و حتی واکنشی از خود نشان دهند نابود می شوند.

سلاح‌های چینی قابل فروش

به جز روسیه، چین نیز قادر به فروش سلاح به ایران است. سلاح‌های چینی به اندازه سلاح‌های روسی قدرتمند نیستند اما ویژگی‌هایی دارند که آنها را خاص می‌کند. چینی‌ها به خصوص در زمینه هوایی و دریایی پیشرفت زیادی داشته اند.

شن‌یانگ اف‌سی یکی از اصلی ترین جنگنده های ارتش چین است. همچنین جنگنده‌های چنگدو جی 10 و جی 20 نقشی اساسی را در ارتش چین ایفا می‌کنند.

چنگدو جی20 جنگنده‌ای چندمنظوره و تک‌سرنشینه و با بال‌مثلثی است که هم برای مأموریت‌های هوابه‌زمین و هم برای مأموریت‌های برتری هوایی طراحی شده‌است. جی20 از همتاهای آمریکایی (اف22 و اف35) و روسی (سوخو 57) خود بزرگتر است و بدنه‌ای کشیده دارد.

جنگنده جی20 (به همراهشنیانگ جی31) تنها هواپیماهای توربوفن نسل پنجم چین است. شرکت چنگدو واقع در شهر چنگدو در کشور چین، فرایند ساخت و طراحی این جنگنده را برعهده دارد. از آنجایی‌که سوخو57 از نظر رادارگریزی ضعیف عمل کرده‌است، جنگنده چنگدو جی20 سومین جنگنده رادارگریز پس از اف22 و اف35 محسوب می‌شود و از این جهت نسبت به بدیل روسی اش توانایی بیشتری دارد.

خرید سلاح در اوج فشار اقتصادی؟

با وجود همه این موارد، نباید شرایط مالی کشورمان را فراموش کنیم. هر چند تحریم تسلیحاتی ایران برداشته شده اما شرایط انتقال پول و مهم تر از همه، وضعیت مالی کشورمان مساعد نیست و این امر خرید سلاح را کمی سخت می‌کند. مع الوصف، خرید سلاح‌های فوق الذکر می‌تواند اولویت نظامی کشورمان در طولانی مدت و پس از رفع گرفتاری‌های اقتصادی اخیر باشد.