حجاب در لغت به معناي، پرده و پوشش آمده است، استعمال اين كلمه بيشتر به معناي پرده است. اين كلمه از آن جهت مفهوم پوشش مي دهد كه پرده، وسيلة پوشش است.[1] به نگهبانان، حاجب مي گويند چون مانع ورود اغيار و بيگانگان در يك حريم و محيط خاص است. بنابراين حجاب و پوشش زن به منزلة يك حاجب و مانع در مقابل افراد نامحرم است كه قصد نفوذ و تصرف در حريم ناموس ديگران را دارند.
در اين نوشتار مراد ما از حجاب، پوشش اسلامي است و مراد از پوشش اسلامي زن، به عنوان يكي از احكام وجوبي اسلام، اين است كه زن هنگام معاشرت با مردان بدن خود را بپوشاند و به جلوه گري و خونمائي نپردازد.
علاوه بر اين، در قرآن از انواع ديگر حجاب كه در رفتار خارجي انسان تجلي مي كند نام برده شده است، مثل حجاب و پوشش در نگاه كه مردان و زنان در مواجهه با نامحرم به آن توصيه شده اند: «اي رسول ما به مردان مؤمن بگو تا چشم ها را از نگاه ناروا بپوشانند»[2] يا در آية ديگر همين سوره آمده كه «اي رسول ما به زنان, مؤمن بگو تا چشم ها را از نگاه ناروا بپوشند.»[3]
نوع ديگر حجاب و پوشش قرآني، حجاب گفتاري زنان در مقابل نامحرم است: «نازك و نرم با مردان سخن نگوييد، مبادا آن كه دلش بيمار (هوا و هوس) است به طمع بيفتد»[4]
نوع ديگر حجاب و پوشش قرآني، حجاب رفتاري زنان در مقابل نامحرم است، و به زنان دستور داده شده است به گونه اي راه نروند كه با نشان دادن زينت هاي خود باعث جلب توجه نامحرم شوند.[5]
از مجموع مباحث طرح شده به روشني استفاده مي شود كه مراد از حجاب اسلامي، پوشش و حريم قائل شدن در معاشرت زنان با مردان نامحرم در انحاي مختلف رفتار، مثل نحوة پوشش، نگاه، حرف زدن و راه رفتن است.
بخش ب)
از نظر اسلام، وجود زن زينت بخش آفرينش انسان است و افق روح او تجلي گاه رحمت الهي است. زن مظهر ظرافت و جمال آفرينش است.[6]
حال جايگاه والاي اين گوهر آفرينش اقتضاء دارد كه در صدف حجاب قرار گيرد تا ارزشهاي او حفظ شود. بنابراين فلسفه حجاب حفظ ارزشهاي والاي زنان و دختران است. پس در انتخاب رنگ لباس نيز بايد رنگي را برگزينيم كه هدف اصلي يعني حفظ ارزشهاي والاي زنان و دختران تأمين گردد. اسلام گرچه رنگ خاصي را براي پوشش بانوان تعيين نكرده است اما در عين حال از رنگي كه سبب جلب توجه نامحرم گردد نهي فرموده است. خداوند دربارة يك نمونةشايع زينت، كه در صدر اسلام وجود داشته مي فرمايند: «زنان پاي بر زمين نكوبند تا زينت هاي مخفي پاهايشان معلوم نگردد...»[7] فقهاء با استنباط از اين آيه فرموده اند: «پوشيدن آنچه در عرف مردم زينت محسوب شود مانند گلوبند، گوشواره و... در برابر نامحرم حرام است،» بنابراين پوشيدن هر نوع لباس زينتي، در حضور نامحرم مورد نهي خداوند است. زينتي بودن لباس گاهي به نوع قيمت پارچه و گاهي به دوخت و رنگ آن بستگي دارد. بنابراين، اگر رنگ لباس روشن از نظر عرف زينت محسوب شود و جلب توجه نامحرم كند، قطعاً پوشيدن آن مورد رضاي خداوند نيست. چادر رنگي، مانتوي رنگي، دستكش رنگي و اساساً هر نوع لباس داراي رنگ روشني از دو حال خارج نيست يا يقين داريم كه زينت محسوب مي شود و سبب جلب توجه نامحرمان مي گردد و يا لااقل شك داريم كه از نظر عرف زينت محسوب مي شود يا خير. در هر دو صورت احتمال اين كه پيامد منفي بدنبال داشته باشد وجود دارد. فرد متدين و مذهبي هيچگاه در موارد مشكوك نيز گام بر نمي دارد. لذا چه خوب است كه از پوشيدن لباسهائي با رنگ روشن اجتناب نموده و وقار و عفت خويش را با پوشيدن لباس ساده و معمولي حفظ نمائيم.
معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
1. مسئله حجاب، مرتضي مطهري، انتشارات صدرا، 1377.
2. حريم عفاف، (حجاب، نگاه) روح الله حسينيان، مركز چاپ و نشر سازمان تبليغات اسلامي، 1372.
3. حجاب، مهدي مهريزي، تهران مؤسسة فرهنگي دانش و انديشة معاصر، 1379.
پي نوشت ها:
[1] . مطهري، مرتضي، مسئله حجاب، انتشارات صدرا، 1374، ص 78.
[2] . نور/ 30.
[3] . نور/ 31.
[4] . احزاب/ 32.
[5] . نور/ 31.
[6] . براي مطالعه بيشتر مراجعه شود به: فلسفي، محمد تقي، حجاب و آزادي، سازمان تبليغات اسلامي، 1368، ص 118 ـ 109.
[7] . نور/ 31.