شکستن دل، برخوردهای ناشایست، یک کنایه و یا نیش زدن زبان، آزردن افراد حتی گاهی آن هایی که دوستشان داریم، این ها همه شاید به همین موضوع به ظاهر دل شکستن ارتباط داشته باشد اما آیا می دانستید همین موضوعی که شاید ساده و سطحی باشد، گناه بزرگی است و باید بابتش تاوان داد؟، از این رو خبرگزاری میزان در ادامه به برخی از احکام پیرامون این موضوع می پردازد.
سهراب می‌گوید:
آنگاه که غرور کسی را له میکنی.
آنگاه که بنده‌ای را نادیده می‌انگاری.
آنگاه که کاخ آرزو‌های کسی را ویران میکنی.
آنگاه که شمع امید کسی را خاموش میکنی.
آنگاه که حتی گوشت را می‌بندی تا صدای خرد شدن غرورش را نشنوی!
آنگاه که خدا را می‌بینی و بنده‌ی خدا را نادیده می‌گیری.
می‌خواهم بدانم، دستانت را بسوی کدام آسمان دراز میکنی تا برای خوشبختی خودت دعا کنی؟
کفاره شکستن دل
آزار و اذیت مومن یا فردی که در دلش خدا وجود دارد، در اسلام حرام است و به طور کلی شکستن دل انسان مومن که به تعبیر روایات، احترام او از کعبه بیشتر است، دارای آثار وضعی و جانبی فراوانی است و دلی که شکست به سادگی التیام نمی‌یابد و جبران آن دشوار است، پس در مرحله‌ی اول باید انسان مراقب باشد دل کسی را نشکند و قلبی را جریحه دار نسازد و اگر خدای ناخواسته این اتفاق افتاد باید به سرعت جبران و تلافی کند و دل شکسته را التیام بخشد و آن را به دست آورد و تنها استغفار و آمرزش کافی نیست.
در حدیث آمده است که خداوند می‌فرماید:
انا عند المنکسره قلوبهم؛
من همدم قلب‌های شکسته هستم
یعنی انسان دل شکسته در پیشگاه خداوند دارای جایگاه ویژه‌ای است و مورد توجه خداوند است و دعا و نفرین انسان دل شکسته خیلی زود اثر می‌بخشد.
اما زین العابدین (ع) در حدیث شریفی می‌فرماید:
پدرم در لحظات آخر عمر عزیزش، در آن شرایط سخت روز عاشورا در حالی که خون در رگ هایش می‌غلطید مرا در آغوش گرفت و به من فرمود تو را به آن چه پدرم نزدیک وفاتش به من فرمود وصیت میکنم و آن این که: (" یا بنی! ایاک و ظلم من لاتجد علیک ناصرا الا الله"؛ پسر عزیزم! از طلم و ستم به کسی که یار و یاوری جز خدا ندارد بپرهیز).
شکستن دل انسان و ناراحت کردن او از گناهانی است که دارای عواقب بدی است و باید خیلی سریع از آن توبه کرد و در این مورد فقط پشیمان شدن و طلب آمرزش از خداوند کافی نیست بلکه باید به نحوی دل آن فرد را به دست آورد و او را از خود راضی و خشنود نمود و با عذرخواهی و جبران کردن به وسیله‌ی احسان و یا هدیه‌ای و یا کلمات دلنشیتی اندوه و گرفتگی را از آن فرد برطرف نمود، چون دل شکستن آثار بدی به دنبال دارد و شکستگی او در اعمال و زندگی و آسایش ما تاثیر منفی دارد و ار جبران نشود، علاوه بر ناخشنودی الهی، عذاب اخروی را در پی دارد.
احکام شکستن دل
از نظر پیامبر صلی الله علیه و آله اذیت و آزار و مومن برابر با اذیت و آزار رسول خدا صلی الله علیه و آله برابر با اذیت خداوند است که چنین شخصی در تمامی کتب آسمانی و الهی از تورات و انجیل و زبور و قرآن، انسانی ملعون است.
برخی افراد با کار‌های خویش دل مومنان را به درد می‌آورند و آنان را غمناک و اندوهگین می‌سازند.
این افراد حتی اگر همه دنیا را برای شاد کردن وی به او هدیه دهند و آن را کفاره‌ی آن قرار دهند، این کار نمی‌تواند کفاره زشتی عمل دل شکستن مومن باشد و شخص آزار دهنده گمان نکند که با این کارش پاداشی می‌برد، زیرا اندوهی که در دل مومنی انداخته و حزن و اندوهی که در یک لحظه بر جانش نشانده است، هیچ چیز نمی‌تواند آن را از بین ببرد این است که گفته اند انسان نباید کاری کند که دلی غمناک گردد که هیچ چیزی نمی‌تواند کفاره آن باشد.
پیامبر گرامی (ص) می‌فرماید:هر که مومنی را غمگین کند، آن گاه دنیا را به او بدهد، این بخشش کفاه عمل او نخواهد بود و برای او پاداشی به دنبال نخواهد داشت.
امام صادق (ع) می‌فرماید:اگر شما دلی را شکستید نمی‌توانید جبران آن دل شکستگی را بکنید اگر همه‌ی دنیا را به او بدهید.
اگر کسی لیوان قیمتی را بشکند، می‌تواند آنرا بچسباند که حتی مشخص هم نشود، ولی باز این مثل لیوان سالم نمی‌شود.
اگر ما دل کسی را شکستیم باید از طرف دلجویی کنیم و طرف هم ما را ببخشد و خدا هم توبه ما را بپذیرد. ریشه‌ی این دل شکستن‌ها خودخواهی است. یعنی فرد فکر میکند که از دیگری بالاتر است و به من‌های درونش توجه میکند.
رسول خدا (ص) فرمودند: من احزن مومنا ثم اعطاه الدنیا، لم یکن ذلک کفارته و لم یوجر علیه؛ کسی که مومنی را اندوهگین سازد، آن گاه دنیا را به او ببخشد، این بخشش، گناه او را جبران نمی‌کند و پاداشی هم ندارد.)، آزردن دل دیگران کفاره ندارد، برخلاف بسیاری از گناهان که قابل جبران است، آزردن دل دیگران چنین نیست. اگر کسی مال دیگری را به ستم از میان برده باشد یا آن را تصرف کرده باشد، با بازگرداندن آن و جبران خسارت مادی و معنوی، پیامد‌های آن گناه از میان خواهد رفت، ولی شکستن دل دیگران چنین نیست. شکستن دل، قابل جبران نیست، چون ترمیم دل شکسته ممکن نیست و بازیافت آن نشاید. به سبوی شکسته بندزده بنگرید، اگر چه به ظاهر به حال نخست خود بازگشته است، ولی اگر صدا شناس باشید و به صدایش گوش فرا دهید، خواهید دید که صدایش کاملا تغییر کرده است. هرگز دلی را نیازارید که عالم آزرده می‌شوید. مگر نه این است که دل بندگان خدا، حرم و خانه‌ی اوست؟! تعدی و تجاوز به خانه‌ی خدا دور از خرد است، زیرا تجاوز به خانه، رنجش صاحب خانه را به دنبال دارد. صاحب خانه یا محبوب است و یا منتقم، کجاست خردمندی که با محبوب در آویزد یا با منتقم قهار بستیزد؟ امام رضا (ع) از پیامبر (ص) نقل می‌کنند:آن گاه که بدون حق مومنی را برنجاند، مانند این است که خانه کعبه و بیت المعمور را ده بار ویران کرده باشد و مثل این است که هزار ملک از ملائکه مقرب الهی را به قتل رسانده باشد. چنین کسی در واقع حرم حقیقی خدا را ویران کرده است. چنین کسی به آزار کسی پرداخته است که قبله‌ی همه عالم و مسجود آسمانیان است. باید به طور جدّ، مراقب زبان و حرکات و سکنات خود باشیم که مبادا اسباب دل شکستن کسی را فراهم آوریم و اگر چنین کاری رخ داد بعد از توبه و استغفار جدی به درگاه ربوبی، باید، عملا جبران کنیم و پیش آن شخص برویم و دلش را به دست آوریم و اگر به او دسترسی نداریم در کنار کار خیری مانند قرآن و نماز خواندن به نیت او، صدقه‌ای هم به عنوان رد مظالم به فقیر بدهیم. دل شکستن آثار بدی به دنبال دارد و شکستگی او در اعمال و زندگی و آسایش ما تاثیر منفی دارد و اگر جبران نشود، علاوه بر ناخشنودی الهی، عذاب اخروی را در پی دارد.
راه جبران دل شکسته
راه‌هایی که منجر شکستن دل می‌شود
