کسانی که از ماشین‌های اتومات استفاده میکنند باید یک سری اعمالی را انجام دهند، زیرا نحوه استفاده از ماشین‌های اتومات با ماشین‌های معمولی کمی متفاوت است.

اولین گیربکس اتومات در سال ۱۹۴۰ توسط شرکت الدزمبیل بر روی اتومبیل قرار گرفت. آن زمان که تعداد محدود و کمی اتومبیل وجود داشت این آپشن یک امکان تجملاتی به حساب می‌آمد. همینطوری که تعداد خودرو‌ها افزایش یافت محبوبیت گیربکس‌های اتومات نیز بیشتر شد و خرید خودرو اتومات یکی از اولویت‌های خرید خودرو شد. اما خودرو‌های دارای گیربکس اتومات به همان نسبت که رانندگی راحت‌تر و با آرامش تری را فراهم میکنند، نیاز به مراقبت و نگهداری ویژه‌ای دارند و همچنین هزینه تعمیر و یا تعویض این گیربکس‌ها نیز بیشتر از خودرو‌های گیربکس دستی است.

خودروی اتوماتیک درواقع اتومبیلی ست که عمل تعویض دنده‌ها در آن به شکلی کاملا خودکار و بدون دخالت راننده صورت می‌گیرد. یعنی برای تغییر دنده از سنگین به سبک و عکس آن، نیازی به تعویض دستی دنده وجود ندارد و تمامی این‌ها بسته به میزان سرعت راننده تغییر خواهد کرد.

برخلاف خودرو‌هایی با گیربکس دستی که در آن‌ها سه پدال وجود دارد، در خودرو‌هایی با دنده اتوماتیک، خبری از پدال کلاچ نیست و تنها با دو پدال گاز و ترمز حرکت می‌کند و می‌ایستد، یعنی تعویض دنده بدون کلاچ!

خودرو‌های اتوماتیک در راستای ارائه خدمات بهتر به افراد و مصرف سوخت کمتر به عنوان بهترین اختراعی است که بشر در صنعت خودرو انجام داده است. مسلما خودرو‌های با گیربکس اتومات دارای تفاوت‌های بسیاری با خودرو‌های دستی هستند.

کار‌هایی که نباید با خودرو‌های اتوماتیک انجام دادگیربکس‌های اتوماتیک بهترین و پیشرفته‌ترین اختراعی بودند که بشر می‌توانست در زمینه تولید خودرو انجام دهد. گیربکس‌های اتوماتیک به واسطه ایمنی بالایی که برای خودرو فراهم می‌کنند قوانین بازی تولید خودرو را بطور کامل تغییر دادند.

به لطف ایمنی بالایی که این اختراع برای خودرو‌ها به ارمغان آورد، می‌توان با جرات گفت که گیربکس اتومات، فصلی جدید توانست در دفتر صنعت خودرو بگشاید. این نوع گیربکس نه تنها محبوب رانندگان حرفه‌ای است، بلکه کسانی که خیلی توانایی‌های رانندگی بالایی ندارند هم آن را می‌پسندند. ولی سوالی که مطرح می‌شود این که، آیا این بزرگ‌ترین اختراع تاریخ خودرو، می‌تواند ایمنی کاملی را برای راننده به ارمغان بیاورد؟ متاسفانه پاسخ منفی است.

اعمالی که رانندگان خودرو‌های اتوماتیک نباید انجام دهند

خلاص کردن گیربکس در حین حرکت مخصوصا سرازیری
این کار علاوه بر کاهش کنترل شما بر روی خودرو، باعث فشار مضاعف به شیر برقی‌های گیربکس خواهد شد. برای مثال جعبه دنده‌ی خودروی ۲۰۶ تیپ ۶ با کد AL ۴ که از ساده‌ترین گیربکس‌های اتوماتیک به شمار می‌رود، ۸ عدد شیر برقی دارد که ۲ تای آن در معرض خرابی است. قیمت هر عدد شیربرقی این خودرو حدود ۱۰۰ هزار تومان است. این عدد که بدون در نظر گرفتن اجرت تعویض این قطعه اعلام شده، برای جعبه دنده‌های به روزتر در خودرو‌های جدید چندین برابر خواهد بود.

استفاده از حالت خلاص (N یا Neutral) برای لانچ کردن
شاید عبارت لانچ را شنیده باشید. اصطلاحا به حرکت خودرو از حالت سکون با بیشترین گشتاور ممکن و حداقل هرزگزدی را لانچ می‌گویند. این عمل در خودرو‌های دنده‌ای با بالا بردن دور موتور و رها کردن ناگهانی کلاچ میسر می‌شود. اما دیده شده که بعضی افراد لانچ کردن با خودرو‌های گیربکس اتوماتیک را مشابه خودرو‌های دنده‌ای می‌دانند. دنده را در حالت N یا خلاص گذاشته، دور موتور را بالا می‌برند و دنده را در حالت ِ D یا Drive قرار می‌دهند. در واقع باید گفت این حرکت آسیب جدی به گیربکس‌های اتوماتیک وارد خواهد کرد و امکان ایجاد هزینه‌های میلیونی برای صاحب خودرو وجود دارد. به طور کل گیربکس‌های اتوماتیک برای خودرو‌های شهری جهت آرامش و سهولت در رانندگی و مصرف سوخت پایین طراحی می‌شوند و مناسب برای شتاب گیری‌های ناگهانی و رانندگی پر فشار نیستند. برخی خودرو‌های اسپرت که از جعبه دنده‌ی اتوماتیک استفاده می‌کنند از آپشنی به نام لانچ کنترل بهره می‌برند که امکان لانچ کردن بدون فشار مضاعف را جهت شتابگیری‌های ناگهانی به راننده خواهند داد.

تعویض حالت دنده در حین حرکت
در هر زمان که مجبور هستید به طور متوالی حرکت به عقب و جلو داشته باشید، همانند دور زدن در خیابان‌های کم عرضه یا پارک کردن در جای پارک کوچک، سعی کنید ابتدا کامل توقف کنید و بعد دنده را از حالت D به R یا برعکس تغییر وضعیت دهید. تغییر حالت دنده در بین حین حرکت به گیربک فشار وارد می‌کند. نکته: قرار دادن گیربکس از حالت D به حالت دستی (تیپ ترونیک) یا مود‌های پیشفرض گیربکس مانند حالت اسپورت/برفی مشکلی ایجاد نخواهد کرد.

خلاص کردن برای توقف‌های کوتاه

سعی کنید در ترافیک و چراغ قرمز‌هایی که توقف خودرو کمتر از ۲ دقیقه است، گیربکس را خلاص نکنید. زمانی که گیربکس در حالت D قرار دارد و شما توقف می‌کنید، گیربکس در دنده ۱ می‌ماند و تنها درگیری موتور و گیربکس، جریان‌های گردابی روغن هیدرولیک داخل توربین است که به دلیل دور پایین موتور، بسیار ناچیز است. در صورتی که خلاص کردن گیربکس و قرار دادن دوباره‌ی آن در حالت D، مجموعه‌ی کلاچ ها، سوپاپ‌ها و شیر‌های برقی را درگیر می‌کند که استهلاک آن به مراتب بیشتر است.

توقف کامل با دنده P

برای توقف کامل (پارک کردن) ابتدا ایست کامل کنید، سپس دنده را در حالت N قرار داده، ترمز دستی را بکشید و پایتان را از روی ترمز بردارید تا وزن خودرو بر روی چرخ‌های عقب بیفتد. سپس دنده را در حالت P یا Park بگذارید. در غیر این صورت فشار وزن خودرو بر روی گیربکس خواهد افتاد که برای جعبه دنده‌های اتوماتیک مضر است.

پیش از گرم شدن موتور، نیروی زیادی به گیربکس وارد نکنید

در گذشته و به خصوص در فصل‌های سرد و زمستانی، در هنگام روشن کردن خودرو چند دقیقه‌ای خودرو را به صورت ساکن روشن نگه میداشتند تا موتور گرم شود. توصیه متخصصین به حرکت آرام و با سرعت کم در فصل‌های سرد است تا موتور خودرو به شیوه صحیحی گرم شود.

در انواع ماشین‌های اتوماتیک نظیر هایما اس ۷ فول آپشن، خودرو‌های جک اتوماتیک و به طور کلی تمام ماشین‌های اتوماتیک نیز توصیه به گرم شدن موتور با شیوه صحیح است. زمانی که موتور هنوز به اندازه کافی گرم نشده است و به خصوص در فصل‌های سرد سال نیروی زیادی به موتور وارد می‌کنید، در بازه‌ای نه چندان طولانی هزینه‌هایی بسیار زیاد به خود تحمیل می‌کنید. علاوه بر هزینه‌هایی که ایجاد میکند، وقتی که برای تعمیر خودرو پیش مکانیک بروید ممکن است اشتباهات مکانیک‌ها نیز که در برخی موارد و بر سر بعضی مسائل مثل درگیری فکری و شلوغی کارگاه و ... نصیب شما هم شوند.

رانندگی با روغن گیربکس کم

یک خودروی اتومات برای درست کار کردن به میزان زیادی روی فشار مایعات وابسته است. یکی از نقش‌های روغن گیربکس کمک به روان کاری گیربکس و خنک ماندن آن هنگام کار است. از این رو، اگر به مدت زیادی با روغن گیربکس کم رانندگی کنید، منتظر بروز مشکلات زیادی برای گیربکس اتومات خودروی خود باشید. همانطور که میدانید روغن موتور هم در انواع خودرو‌ها بسیار مهم است و روغن گیربکس یا واسکازین نیز به همان اندازه بسیار مهم است.

استفاده از دوپا به جای یک پا در پدال گرفتن

از آنجایی که پدال کلاچ در خودروی اتوماتیک وجود ندارد، برخی از رانندگان، از یک پای خود برای فشردن پدال گاز و از دیگری برای فشردن پدال ترمز استفاده می‌کنند. باید بگوییم که این عمل اشتباه است و می‌بایست تنها از یک پا برای فشردن هر دو پدال استفاده نمایید. در غیر این صورت، به گیربکس اتوماتیک آسیب‌های احتمالی جدی وارد خواهید کرد و همچنین احتمال بروز حوادث‌های رانندگی را بالا می‌برید.

درجا گاز دادن

شاید دوست داشته باشید که صدای گاز و موتور را در حالت ایستاده بشنوید، اما ما به شما پیشنهاد می‌کنیم برای سرگرم کردن خودتان، به فکر کار دیگری باشید. چرا که درجا گاز دادن در خودرو‌های اتوماتیک اشتباهیست که توانش تعمیر گیربکس خودرو خواهد بود. هنگامی که خودرو در دنده D قرار نگرفته و پدال گاز را فشار می‌دهید، سبب افزایش ناگهانی اصطکاک میان قطعات داخل گیربکس و موتور می‌شوید. این شوک بزرگ سبب آسیب رسیدن به گیربکس خودروی اتوماتیک شما خواهد شد.