آثار باستانی کشورمان همچنان مورد غارت قرار می گیرد و این موضوع باعث ناراحتی فعالان حوزه میراث فرهنگی و گردشگری است.

چند روز قبل خبری مبنی بر فروش عتیقه های ایرانی در یک سایت خارجی باعث اعتراض فعالان و دوست داران میراث فرهنگی شد. البته موضوع به تاراج رفتن اشیاء و آثار فرهنگی و باستانی کشورمان موضوع تازه ای نیست اما چگونگی غارت و خروج این اشیاء از کشورمان به خارج لازم است تا بطور جدی مورد توجه مسئولان مربوطه قرار گیرد.

فرهنگ سازی و مراقبت بیشتر دستگاه های مختلف برای حفاظت از آثار باستانی مورد تاکید فعالان حوزه میراث فرهنگی و گردشگری است و نیازمند تحلیل های مختلف است.

غارت آثار باستانی موضوعی سیاسی است

رجبعلی لباف، باستان شناس و کارشناس میراث فرهنگی در مورد وضعیت خرید و فروش آثار باستانی کشورمان به صورت غیر قانونی و به تاراج رفتن آن ها توسط دیگران اظهار داشت: این مسئله دارای پیشینه ای بسیار طولانی است. در واقع از زمانی که انگلیسی ها، فرانسوی ها و سایر کشورهای دیگر شروع به کاوش و غارت اموال فرهنگی ما کردند، شروع شد و تا الان نیز این موضوع ادامه پیدا کرده است.

این باستان شناس در ادامه گفت: حوزه ای مثل میراث فرهنگی ممکن است در کشور ما در اولویت های دوم و سوم قرار گرفته باشد اما برای کشورهای غربی و دشمنان ایران در اولویت اول است. آن ها می خواهند کیان فرهنگی یک ملت که بخشی از آن همین اشیاء تاریخی است را به تاراج ببرند یا آن را نابود و معدوم کنند. بنابراین مسئولین کشور ما باید به مسئله آثار باستانی به عنوان موضوعی سیاسی و نه فقط اقتصادی و گردشگری نگاه کنند.

نابودی آثار باستانی، از بین رفتن برگه های شناسنامه ماست

رجبعلی لباف در مورد احتمال وجود مافیا در غارت کردن آثار باستانی کشور گفت: هر عمل خلافی مافیا و سازمان یافتگی خاصی پشت سرش دارد که این سازمان یافتگی از جنبه اقتصادی و سیاسی قابل بررسی است. به عنوان مثال زمانی ما با عارضه ای به نام خراب کردن آسیاب ها مواجه بودیم، برخی افراد آن ها را منهدم می کردند، زیرا شایعه شده بود که درون آن ها الماس وجود دارد، بنابراین عده ای با این طمع چنین آثار ارزشمندی را تخریب کردند، البته این موضوع باعث شد تا کسی که می خواست پدیده فرهنگی آسیاب را از بین ببرد، تا حدود زیادی موفق شود.

وی ادامه داد: در تپه های باستانی که صندوقچه خاطرات تاریخی محسوب می شوند نیز با اتفاقی همچون آن چه برای آسیاب ها افتاد، مواجه شدیم. وقتی که قاچاقچیان اشیاء فرهنگی ما را به قصد غارت زیر و رو می کنند و یا آن ها را از بین می برند، آن ها در واقع برگه های شناسنامه و فرهنگ ما را نابود می کنند. بنابراین وقتی در اشیاء تاریخی مان به هر شکلی دخل و تصرف شود و یا از کشور خارج شود و به دست نااهل اش بیوفتد، دقیقاً همین اتفاق تکرار می شود. در این وضعیت ما با دو مافیای اقتصادی و سیاسی مواجه هستیم و باید دانست که سایت های غیرمجاز خرید و فروش آثار باستانی کم نیستند.

حفظ آثار باستانی نیازمند متولی است که آن ها را محترم بشمارد

لباف در مورد اقدام دشمنان در رابطه با آثار باستانی که به غارت رفته است، افزود: تا کنون قطعه سفال های محوطه باستانی ساوه، ری و نیشابور به قیمت های مختلف به فروش رفته اند. به عبارتی حتی قطعه سفال های تاریخی نیز برای غارت گران ارزشمند است و آن ها را به فروش می رسانند.

این باستان شناس در مورد وضعیت محافظت و نگهبانی از آثار باستانی در محل هایی که از آن ها نگهداری می شود، گفت: دلیل همه غارت ها، عدم فرهنگ سازی است. زمانی که از یک پدیده بخواهیم نگه داری کنیم، چه ملموس باشد و ناملموس و چه مادی باشد و معنوی، به متولی نیازمند است که با عزت و حرمت در رابطه با آن پدیده سخن بگوید. اکنون متولیان فرهنگی و رسانه های گروهی مسئول فرهنگ سازی برای رسیدگی و توجه به آثار باستانی هستند. متاسفانه ما در رسانه های مختلف نمی بینیم که مثلاً چند کارشناس فرهنگی در برنامه ای تلویزیونی دور یکدیگر بنشینند و در مورد آثار فرهنگی به بحث و تبادل نظر بپردازند.

مردم باید خودشان از آثار باستانی محافظت کنند

وی به اهمیت آثار باستانی اشاره کرد و گفت: تا کنون میزگردی تشکیل نشده است تا درباره فواید آثار باستانی و فرهنگی صحبت کنند. آثار باستانی فواید زیادی در حوزه گردشگری، ارز آوری، احیای هویت ملی و... دارد. ما کمتر در شناساندن این مسائل به مردم تلاش کردیم، در صورتی که در بسیاری از کشورها همچون ترکیه، یونان، چین، مصر و امثالهم یکی از مهمترین منابع درآمدی شان از قبَل موزه هایشان است. بنابراین باید در حفاظت آثار باستانی ابتدا فرهنگ سازی صورت گیرد تا مردم خودشان از این آثار پاسبانی کنند.

محافظت از آثار تاریخی آن هم با شنیدن اخبار مختلف در مورد به غارت بردن آثار باستانی ، همانطور که رجبعلی لباف به آن تاکید کرد، موضوعی بسیار مهم است. لباف در این رابطه تاکید کرد: اگر بخواهیم برای تک تک آثار باستانی و تاریخی مان مامور حفاظتی تعیین کنیم، اولاً دزد هیچ وقت روز روشن نمی آید و وقت شناس است، ثانیاً همانطور که اشاره شد لازم است تا در این زمینه فرهنگ سازی کنیم، مردم باید بدانند که آثار باستانی، اشیائی بسیار ارزشمند هستند، آن ها همانطور که از مکان های مقدس و پارک ها و امثالهم محافظت می کنند باید از آثار ارزشمند تاریخی مملکت شان نیز پاسبانی کنند.