ورود به فصل گرما همواره با افزایش مصرف محصولاتی از جمله آب‌های بسته بندی به همراه بوده است؛ روزهای گرم سال ۱۴۰۰ آغاز شده و بازار آب‌های بسته بندی هم اگر چه زیر فشار خطرات کرونا رونق هر سال را ندارد، اما بخش عمده‌ای از یخچال فروشگاه‌ها را به خود اختصاص داده است.

در صنعت آب‌های بسته بندی همه چیز حدود ثابتی دارد، از حجم و جنس بطری محصول گرفته تا رنگ و قیمت فروش آن اغلب ثابت است، اما گاهی بین این بطری‌ها اعداد و ارقام عجیب و غریبی به چشم می‌خورد. بطری‌های کوچک و بزرگی از ۱۰۰ تا ۵۰۰ هزار تومان قیمت گذاری می‌شوند و اغلب در فروشگاه‌های محله‌های لوکس نشین کشور به چشم می‌خورند.

نکته جالب توجه آنجاست که خرید این محصول توسط قافله مرفه نشین در بین جامعه متعارف شده و سایر افراد هم برای عقب نیفتادن از این قافله اقدام به خرید چنین محصولاتی می‌کنند. بازار بزرگی برای آب‌های بسته بندی و لوکس خارجی ایجاد شده است و مشتری‌ها را به سمت خود می‌کشد. ماجرای این واردات عجیب و غریب از سال ۹۶ آغاز شد، از همان روزهای اول خبر حضور آب معدنی‌های لوکس در بازار ایران واکنش‌های زیادی را به دنبال داشت و در نهایت در همین سال واردات آب‌های بسته بندی ممنوع شد.

قاسمعلی حسنی دبیر انجمن بنکداران تهران اظهار کرد: آب معدنی‌های خارجی با وجود ممنوعیت واردات، اما در بازارهای عمده فروشی تهران فروخته می‌شود که اغلب از کشورهای حوزه اسکاندیناوی وارد کشور شده اند.

وی با ذکر این مطلب که سوئد و دانمارک بزرگ‌ترین صادرکنندگان آب معدنی به ایران هستند، افزود: این آب معدنی‌ها به صورت قاچاق از مرزهای جنوبی وارد کشور می‌شوند و با قیمت‌های بسیار زیاد فروخته می‌شوند به طوری که مورد استقبال اقلیت جامعه قرار نمی‌گیرد.

دبیر انجمن بنکداران تهران در پاسخ به این سوال که چرا با فروشندگان کالای قاچاق برخورد نمی‌شود؟ بیان کرد: آب معدنی تنها کالای خوراکی قاچاق نیست بلکه در بنکداری‌های سراسر تهران بیش از ۲ هزار نوع کالای نوشیدنی و خوراکی قاچاق فروخته می‌شود این یعنی نظارت کافی بر روی آن‌ها وجود ندارد.

حسنی ادامه داد: برخورد با این فروشندگان بر عهده انجمن بنکداران نیست، بلکه سازمان حمایت و بازرسی اصناف باید با این متخلفان برخورد کند و انجمن وظیفه دارد تا گزارش تخلف با سازمان‌های بازرسی بدهد.

وی تصریح کرد: به هر حال آب معدنی به صورت قاچاق وارد کشور می‌شود و هیچ مصرف روزمرگی ندارد بلکه اقشار بالای جامعه برای مهمانی‌های خاص این آب معدنی‌ها را می‌خرند.

با وجود ممنوعیت چند ساله برای واردات آب معدنی‌های بسته بندی، این محصول به راحتی در فروشگاه‌های اینترنتی و سوپر مارکت‌های سطح شهر قابل خریداری است. اگر چه مسئولان بازار این محصول را قاچاق می‌خوانند، اما به وفور در بازار یافت می‌شود و حتی در فروشگاه‌های اینترنتی به فروش می‌رسند و محدودیتی برای خرید و فروش آن‌ها وجود ندارد.

پیمان فروهر دبیر اجرایی انجمن تولید کنندگان و صادرکنندگان آب‌های معدنی و آشامیدنی ایران با اشاره به حضور آب‌های بسته بندی گران قیمت خارجی و قاچاق در این حوزه گفت: مصرف کننده آب بسته بندی آشامیدنی قاچاق کمتر از ۲ درصد جامعه هستند و به همین دلیل این بطری‌های گران قیمت را در نوار شمالی پایتخت پیدا می‌کنید نه سایر فروشگاه‌ها. طیف انگشت شماری مصرف کننده این نوع آب آشامیدنی هستند و در سراسر نقاط کشور این نوع آب دید نمی‌شود.

فروهر بیان کرد: پیش از این واردات این محصولات باعث آزرده شدن تولید کنندگان داخلی می‌شد، اما خوشحال هستیم که حضور این محصولات می‌تواند معیاری برای قیاس تولیدات داخل با نمونه‌های گران قیمت خارجی باشد. امروز محصول ۵ هزار تومانی ما و بطری آب ۵۰ هزار تومانی وارداتی کیفیت یکسانی دارد.

دبیر اجرایی انجمن تولید کنندگان و صادرکنندگان آب‌های معدنی و آشامیدنی ایران، بیان کرد: چند سالی است که واردات آب بسته بندی به کشور ممنوع شده و امروز نزدیک به ۲۰۰ واحد تولیدی در این حوزه در کشور فعال هستند. قیمت‌های این محصولات وارداتی پیش از این کمتر بود، اما با توجه به واردات از طریق قاچاق، قیمت آن افزایش پیدا کرده است.

دبیر اجرایی انجمن تولید کنندگان و صادرکنندگان آب‌های معدنی و آشامیدنی ایران، بیان کرد: چند سال قبل فرهنگ مصرف آب بسته بندی در حال جا افتادن بین مردم بود. ویژگی‌های مثبت این محصولات و تمایز آن با آب لوله کشی باعث می‌شد بسیاری آن را برای آشامیدن انتخاب کنند، اما به دلایلی این محصول به راحتی از سبد خانوار حذف می‌شود.

فروهر تشریح کرد: آب بسته بندی در احجام کوچک که فروش آن بیشتر مبتنی بر خروج از خانه، سفر، فعالیت رستوران‌ها و کافی‌شاپ‌ها و مواردی از این قبیل استوار است؛ تحت فشار شیوع کرونا قرار گرفت و با اُفت شدیدی مواجه شد.

او با تاکید بر مشکلات فعالان این حوزه برای تامین مواد اولیه گفت: قیمت مواد اولیه مورد نیاز در این حوزه سر به فلک کشیده و مشکلات ما هر روز بیشتر از قبل می‌شود. قیمت این محصولات به قدری افزایش پیدا کرده است که در قیمت تمام شده درب کارخانه آب‌های بسته بندی، ۵۰ تا ۶۰ درصد به قیمت مواد اولیه اختصاص پیدا کرده است.

او تشریح کرد: صنعت ما بسیار آسیب پذیر از معیشت مردم است و به راحتی می‌تواند از سبد خرید مردم حذف شود. در ۹۵ درصد جغرافیا کشورمان آب شرب در دسترس مردم قرار دارد پس این رقیب بسیار گردن کلفت برای صنعت آب بسته بندی محسوب می‌شوند. این موضوع باعث شده است تا به محض ایجاد فشار در معیشت، مردم این محصول را از سبد خرید حذف کنند.

با وجود تاکید متولیان بازار و مسئولان انجمن مسئولان ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز این موضوع را بی‌ربط به خود می دانند.

حمیدرضا دهقانی نیا سخنگوی ستاد مرکزی مبارزه با قاچاق کالا و ارز درباره این موضوع، گفت: حضور آب‌های بسته بندی لوکس و گران قیمت در سطح عرضه ارتباطی با ستاد مبارزه با قاچاق ندارد.

میزان خروج ارز این محصول در چند سال گذشته نامعلوم است، اما بدون شک در شرایط فعلی کشور که برای واردات اقلام مهمی از جمله مواد اولیه واحدهای تولیدی با مشکل مواجه هستیم خروج ارز برای آب‌های بسته بندی لوکس و گران قیمت چندان منطقی به نطر نمی‌رسد. امیدوار هستیم واردات آب معدنی به سرنوشت واردات سیگار دچار نشود و شاهد حضور گسترده‌تر این محصول در بازار نباشیم.