چند روز پیش شورای سنجش کشور قانونی را تصویب کرد که براساس آن از سال ۱۴۰۱ فقط دانشجوهای رشته‌های مرتبط می‌توانند در کنکور ارشد رشته‌ای خاص شرکت کنند، موضوعی که تقریبا در هیچ کشور دیگری در دنیا وجود ندارد.

به زبان ساده‌تر این یعنی که تغییر رشته تحصیلی برای دانشجویان در دوره تحصیلات تکمیلی ممکن نیست و اگر دانشجویی به هر دلیلی تصمیم به تغییر رشته گرفته باشد، چاره‌ای ندارد، جز این که با شرکت در کنکور دوره کارشناسی در رشته مرتبط شروع به تحصیل کند.

به همین دلیل هم مصوبه چند روز گذشته شورای سنجش و پذیر با انتقادات شدید و زیادی از سوی کارشناسان و دانشجویان روبه‌رو شد.

سیمین کاظمی،‌ پزشک و جامعه‌شناس در این رابطه گفته بود: «حق ادامه تحصیل در رشته مورد علاقه به شخص فرصتی می‌دهد که ناکامی و سرخوردگی‌اش را جبران کند. اگر کسی توانایی گذراندن کنکور کارشناسی ارشد را داشته باشد و در دانشگاه هم از عهده دروس بربیاید نمی‌توان او را از رفتن به رشته مورد علاقه‌اش منع کرد.»

همین انتقادات باعث شد تا روز گذشته وزارت علوم از "لغو مصوبه ممنوعیت پذیرش دانشجوی ارشد از رشته های غیرمرتبط" خبر داد و اعلام کرد که این موضوع باید مورد " بررسی های بیشتر و کارشناسانه " قرار بگیرد و از مسئولان دانشگاه‌ها هم درخواست شد تا نظرات خود را در این رابطه اعلام کنند.

همچنین به نظر می‌رسد که وجود قوانینی که منجر به ایجاد تفاوت بین دانشجویان دوره کارشناسی مرتبط با دیگر دانشجویان هم باشد لازم است. نگاهی به قوانین آموزشی دیگر کشورها و دانشگاه‌های دنیا هم نشان می‌دهد که تصویب چنین قانونی اقدام عجیبی بوده است و در اکثر کشورهای دنیا به شکل‌های مختلف راه دانشجویان برای تحصیل در رشته غیرمرتبط در دوره تحصیلات تکمیلی باز است.

در اینجا با نحوه پذیرش در دوره کارشناسی ارشد دانشگاه‌های کشورهای مختلف و قوانین مربوط به رشته‌های غیر مرتبط آشنا شوید:

ایالات متحده آمریکا؛ راه برای تغییر رشته باز است

در ایالات متحده آمریکا همانند دیگر کشورهای دنیا شرط اصلی تحصیل در مقطع کارشناسی ارشد نیازمند اتمام دوره کارشناسی است. مدرک دوره کارشناسی دانشجویان باید نه به شکل کامل اما تا حدی باید شبیه مدرک دوره درخواستی آن‌ها در دوره تحصیلات تکمیلی باشد.

اما حتی در سیستم آموزشی ایالات متحده آمریکا راه‌هایی وجود دارد که براساس آن دانشجویان اجازه پیدا می‌کنند در یک دوره کارشناسی ارشد غیرمرتبط تحصیل کنند؛ برای مثال برخی از دانشگاه‌ها در این کشور دوره‌های کوتاهی (معمولا یک ساله) برگزار می‌کنند تا دانشجویان حداقل توانایی‌های لازم را برای ادامه تحصیلات خود در در یک رشته غیرمرتیط را پیدا کنند و به نوعی دروس «پیش نیاز» رشته تحصیلی مورد نظرشان را بگذرانند.

برای تحصیل در برخی از رشته‌های غیرمرتبط مثل پزشکی هم دانشجویان می‌توانند پس از تحصیل در دوره «پسالیسانس» تغییر رشته بدهند، همچنین داشتن تجربه کاری یا داوطلبانه در رشته مورد نظر دانشجو هم می‌تواند مسیر آن‌ها راحت‌تر کند. البته تحصیل در دوره کارشناسی ارشد برخی از رشته‌ها در آمریکا به هیچ کدام از این موارد احتیاجی ندارد و دانشجویان می‌توانند صرفا با یک مدرک لیسانس رشته خود را در در دوره کارشناسی ارشد تغییر بدهند.

انگلیس؛ تغییر رشته با چند شرط

در انگلیس هم قوانین تحصیل برای دوره کارشناسی ارشد تقریبا مشابه ایالات متحده آمریکاست؛ دانشجویان مجاز به تحصیل در رشته غیرمرتبط هستند اما با کارهای مختلف قبل از ورود به دانشگاه باید ثابت کنند که توانایی انجام چنین کاری را دارند.

برای مثال دانشگاه آکسفورد در وبسایت خود نوشته است: «دوره کارشناسی ارشد معمولا یک سال طول می‌کشد و به شما اجازه می‌دهد که دانش‌تان را درباره یک موضوع خاص گسترش بدهید و یا حتی در جست‌وجوی موضوعات جدیدی باشید که با مدرک اولیه شما مرتبط نیست.»

البته برای این کار هم دانشجویان باید به نوعی اثبات کنند که به رشته جدید خود علاقه دارند و برای مثال تجربه کاری در آن رابطه دارند. همچنین در انگلیس هم با گذراندن دوره‌های مختلف امکان تغییر رشته وجود دارد.

کانادا؛ هر دانشگاه جدا تصمیم می‌گیرد

در کانادا حتی ممکن است دانشجویی که لیسانس موسیقی دارد، برای دوره کارشناسی ارشد در رشته روانش‌شناسی تحصیلات خود را ادامه بدهد. اما این موضوع نیاز به تایید دانشگاه دارد.

در این کشور دانشگاه‌ها با قوانین دولتی کنترل نمی‌شوند و به همین دلیل دانشگاه‌ها هرکدام قوانین خاص خودشان را دارند، به همین دلیل دانشجویان کانادایی برای تغییر رشته در دوره کارشناسی ارشد باید بتوانند دانشگاه مورد نظر خودشان را نسبت به انجام این کار قانع کنند.

برای مثال دانشکده روان‌شناسی دانشگاه تورنتو در وبسایت خود درباره شرایط تحصیل در دوره دکترا روان‌شناسی نوشته است: «دانشجویانی که مدرک کارشناسی ارشد غیر مرتبط دارند هم می‌توانند در این دوره شرکت کنند، تصمیم پذیرش آن‌ها به دانشگاه توسط مدیر بخش فارغ‌التحصیلی صورت می‌گیرد.

ترکیه؛ کارشناسی ارشد فقط با رشته مرتبط

البته در همه کشورها قوانین تغییر رشته مثل آمریکا، انگلیس و کانادا نیست. برای مثال دانشجویان در ترکیه برای تحصیل در دوره کارشناسی ارشد حداقل باید مردک کارشناسی مرتبط با رشته مورد نظر خودشان به دانشگاه ارائه کنند.

در کنار این مدارک، اکثر دانشجویان در ترکیه برای تحصیل در مقطع کارشناسی ارشد باید در یک آزمون ورودی مخفف به شرکت کنند و در صورت قبولی در آن حق ثبت نام در دانشگاه مورد نظرشان را دارند.