یکی از نکاتی که در لایحه بودجه 1401 خودنمایی میکند، حرکت معکوس در مسیر افزایش شفافیت است تا جایی که برخلاف سالیان گذشته حتی میزان حقوق و دستمزد کارکنان و نمایندگان مجلس نیز در آن شفاف نیست.
بررسی جداول مربوط به خلاصه بودجه دستگاههای اجرائی در پیوست اطلاعات تکمیلی لایحه بودجه 1401، حاکی از سانسور عجیب حقوق نمایندگان مجلس است. بر این اساس، در جدول شماره 7 لایحه بودجه 1401، عدد صفر ذیل ستون «حقوق و دستمزد» مجلس خودنمایی میکند. البته این موضوع ابدا به این معنی نیست که کارکنان مجلس در سال آینده هیچ حقوقی دریافت نمیکنند؛ شواهد نشان میدهد عدد در نظر گرفتهشده برای حقوق کارکنان مجلس کمی آنطرفتر و در ستون «سایر» لحاظ شده است. تورق سایر بخشهای لایحه حکایت از آن دارد که قرار است در سال آتی مجموعا بیش از هزارو200 میلیارد تومان از منابع بودجه به مجلس شورای اسلامی تخصیص یابد؛ اما اساسا علت درج عدد صفر در مقابل حقوق و دستمزد حقوق کارکنان و نمایندگان مجلس و پنهانسازی این مبالغ در ستون «سایر» با چه هدف و منظوری انجام شده است؟
معافیت بیسروصدا از یک الزام قانونی دردسرساز!
«تمام وجوه پرداختی به کارکنان، بایستی شفاف و نظارتپذیر شود!»؛ این شاهبیت ماده 29 قانون برنامه ششم توسعه است. قانونی که هرچند باید از سال 1396 اجرا میشد اما سرانجام از اواسط سال جاری با جدیشدن الزام به ثبت اطلاعات حقوق و دستمزد مقامات، مدیران و رؤسای همه دستگاههای اجرائی قوای سهگانه از سوی سازمان اداری و استخدامی رنگوبوی تازهای گرفت. براساس قانون یادشده، دستگاههای اجرائی کشور موظفاند اطلاعات مربوط به هرگونه پرداخت مستمر و غیرمستمر بهصورت نقدی و غیرنقدی در قالبهای حقوق، فوقالعاده، کمکهزینه، کارانه، هزینه و... را در سامانه کارمند ایران موسوم به «پاکنا» ثبت کنند. البته بنا بر اظهارات رئیس سازمان اداری و استخدامی تا 29 آبان1400 از میان 151 دستگاه مادر، 17 دستگاه از جمله وزارت نفت، ستاد مبارزه با مواد مخدر، دبیرخانه شورای نگهبان و ستاد قوه قضائیه هیچ اطلاعاتی در این سامانه ثبت نکردهاند؛ اما بهتازگی اعلام شده است که علاوه بر تعهد شفاهی وزرای مربوطه، از معاونان دستگاههای متخلف نیز برای بارگذاری جزئیات حقوق و دستمزد کارکنان تعهد کتبی گرفته شده است.
همانطورکه گفته شد، براساس ماده 29 قانون برنامه ششم توسعه، اعطای بودجه به دستگاههای اجرائی منوط به ثبت کیفیت توزیع آن میان کارکنان خود در سامانه پاکنا شده است. بههمیندلیل به نظر میرسد انگیزه اصلی برای صفرشدن این رقم بهنوعی مستثناشدن پنهانی و بیسروصدا از ثبت اطلاعات در این سامانه است؛ چراکه طبق دستورالعملهای اجرائی قانون بودجه 1400، مبنای این سامانه تنها جدول شماره 7 قانون بودجه است نه سایر بخشهای آن؛ ازاینرو معافیت نمایندگان و کارکنان مجلس از ثبت اطلاعات حقوق و دستمزد بدعتی مأیوسکننده و بهمعنای انحراف قانونگذار از مصوبات خودش است؛ این در حالی است که مجلس باید، پیشتاز شفافیت و در خط مقدم اجرای قوانین باشد.
طبق قانون در سال 1400 حقوق هر فرد نباید بیش از دومیلیونو 500 هزار تومان افزایش یابد، درحالیکه کل نمایندگان مجلس 290 نفر و کارمندان آن حدود هزارو 200 نفر هستند، این افزایش حدود 40 میلیارد تومان برای کارمندان و نمایندگان مجلس خواهد بود
نظام مالی مجلس شفاف نیست!
در همین رابطه، محمود صادقی، نماینده سابق مجلس شورای اسلامی، درباره وضعیت تخصیص بودجه به مجلس شورای اسلامی میگوید: نظام مالی مجلس، نظام ویژهای هست که از قانون محاسبات عمومی مستثنا شده است. قانون «نظام مالی مجلس» در سال 1372 به تصویب رسیده است و مطابق این قانون، آییننامهای پیشبینی شده و اموری مانند تنظیم و تفریغ بودجه براساس آن باید انجام شود. اما با گذشت حدود 30 سال هنوز این آییننامه نوشته نشده و امور نظام مالی مجلس از طریق کمیسیون تلفیق بودجه انجام میشود که فرایند کاملا غیرشفافی دارد. مطابق آییننامه داخلی مجلس، هیئترئیسه مکلف است گزارش تفریغ بودجه را در اختیار نمایندگان قرار دهد، اما این کار انجام نمیشود.
صادقی میگوید: آییننامه اجرائی از چندین سال قبل با همکاری حسابرسان دیوان محاسبات تهیه شده اما متأسفانه اجرا نمیشود، زیرا باعث نظارت بیشتر و محدودیت رئیس مجلس در موضوع بودجه میشود؛ بنابراین مسئله غیرشفافبودن نظام مالی مجلس مسئله ریشهداری است. در زمان مجلس دهم با تلاشهایی که انجام شد، گزارش تفریغ در اختیار خبرنگاران قرار گرفت اما باعث نشد مجلس به این موضوع تن دهد.
رئیس سابق فراکسیون شفافسازی مجلس با انتقاد از ادامه روند غیرشفاف نظام مالی مجلس، گفت: با توجه بهرویکارآمدن مجلس یازدهم با شعار شفافیت، انتظار میرفت قدمی برای بهبود و شفافیت وضعیت بودجه و اعتبارات مجلس برداشته شود اما متأسفانه غیر از تبلیغات و هیاهو کار دیگری نکردند. وقتی نهادی که بهدنبال شفافیت سایر دستگاههاست و این ابزار را نیز دارد، یعنی دیوان محاسبات مطابق اصل 55 قانون اساسی بهعنوان مسئول تفریغ بودجه، گزارش آن را به مجلس میدهد، نحوه هزینهکرد بودجه و حقوق کارکنان خودش غیرشفاف است، چگونه میتواند از سایر دستگاهها انتظار شفافیت داشته باشد. در چنین وضعیتی، شفافیت توسط هیچ دستگاهی جدی پیگیری نمیشود؛ زیرا وقتی مقام ناظر خود غیرشفاف است، نمیتوان از دستگاههای تحت نظارت انتظار شفافیت داشت.