نور یکی از مهمترین نیاز گیاهان برای رشد و بقا است. همه گیاهان به نور آفتاب نیاز دارند و میزان نور در هر گیاهی متفاوت است. به طور کلی گیاهان از نظر نیاز به نور به سه دسته: آفتاب‌خواه، سایه‌خواه و گیاهانی که به حد متوسطی از شدت نور نیازمند هستند، تقسیم می‌شوند.

امروزه با ساخت آپارتمان‌های بلند و چندطبقه، بیشتر خانه‌ها با کمبود نور مواجه هستند. برخی از افراد به دلیل نبود نور کافی در آپارتمان، به خریدن گیاهان مصنوعی و پلاستیکی روی می‌آورند. اما آیا یک گلدان گیاه مصنوعی می‌تواند جای یک گیاه سرزنده آپارتمانی را بگیرد؟ واقعیت این است که نگهداری از گیاهان طبیعی در محیط خانه، علاوه بر زیبایی منزل، حس نشاط و شادابی را با خود به همراه دارند.

گیاهان آپارتمانی وجود دارند که می‌توانند با نور کم محیط نیز رشد کرده و زنده بمانند. اگر محیط خانه شما، حتی در طول روز با لامپ و مهتابی روشن است، مانعی نیست؛ با تهیه نور مصنوعی می‌توانید به راحتی هر گیاه آپارتمانی را پرورش دهید.

شاید گاهی با خرید یک گیاه آپارتمانی گران قیمت و انتقال آن به محیط کم نور خانه، شاهد از بین رفتن آن شده باشید. این مطلب شما را به شناخت گیاهان آپارتمانی مقاوم به محیط کم نور و یک از مهمترین شیوه تامین نور مورد نیاز گیاه، آشنا می‌کند.

پیشنهاد اول
برای آپارتمان خود، گیاهانی انتخاب کنید که به کم نوری مقاوم هستند. در این جا به پنج نمونه از گیاهان مقاوم به نور کم اشاره می‌کنیم. اما این نکته را هرگز فراموش نکنید که هر گیاهی برای رشد به نور احتیاج دارد. گیاهان زیر تنها به نور ملایم و کم مقاوم هستند نه یک محیط کاملا تاریک.

۱. گیاه پاپیتال مینیاتوری
گیاه پاپیتال یا پیچک انگلیسی، با نام علمی Hedera helix و نام انگلیسی Common lvy از خانواده Araliaceae است که به فارسی نیز "عشقه" نامیده شده است. پاپیتال یک گیاه پوششی بالاروند با ساقه‌های چسبنده است. عشقه بومی اروپا، غرب آسیا و شمال آفریقا است.. جالب است بدانید که گیاه پاپیتال، یکی از گیاهان موثر در تصفیه هوا نیز به شمار می‌رود. این گیاه مناسب برای کاشت در حاشیه دیوار برای پوشش دیوار‌ها و پرچین‌ها می‌باشد. گیاه پاپیتال دارای گونه‌های متنوعی است.

دو گونه اصلی، برگ پهن و مینیاتوری برگ کوچک در ایران قابل تهیه است. هر دو نوع دارای گونه سبز ساده و برگ ابلق سبز با رگه‌های سفید هستند. پاپیتال مینیاتوری قابلیت نگهداری در محیط آپارتمان را دارد و با کوچکترین منبع نور به خوبی رشد می‌کند. برای محیط‌های تاریک از نگهداری پاپیتال مینیاتوری ابلق بپرهیزید. گونه ابلق نسبت به گونه سبز به نور بیشتری نیاز دارد. معمولا از گیاه پاپیتال مینیاتوری به صورت آویز نگهداری می‌کنند. قرار دادن گلدان بر روی میز یا چهارپایه به زیبایی گیاه می‌افزاید. از نیاز‌های اساسی گیاه پاپیتال مینیاتوری، نور فیلتر شده حتی کمترین میزان، خاک حاصلخیز و مرطوب، رطوبت روزانه با غبارپاشی و دمای خنک است.

۲. آگلونما یا نخشید
گیاه آگلونما، معروف به همیشه سبز چینی، یک گیاه آپارتمانی مقاوم با چندین گونه است. آگلونما به رنگ سبز تیره رگه‌دار بیشتر از گونه‌های دیگر به نور کم مقاوم است. آگلونما یکی از گیاهان تصفیه کننده هوا به شمار می‌رود که ناسا آن را در لیست بهترین گیاهان برای دفع بنزن و فرمالدئید موجود در هوای محیط قرار داده است. این گیاه بومی جنگل‌های گرمسیری و نیمه گرمسیری جنوب شرقی آسیا است. از نیاز‌های اساسی نگهداری از گیاه آگلونما، نور متوسط غیر مستقیم، آبیاری کم، رطوبت زیاد، خاک زهکش و حاصلخیز و دمای ۱۸ تا ۲۵ درجه سانتی‌گراد است.

۳. دیفن باخیا
گیاهی بسیار زیبا و مقاوم است. دیفن باخیا از خانواده شیپوری‌ها می‌باشد که خاستگاه آن آمریکای مرکزی و جنوبی است. نام این گیاه از نام فردی به نام جوزف دیفن باخ، باغبان دانشگاه گیاه شناسی وین گرفته شده است. گیاه دیفن باخیا در اکثرا خانه‌ها دیده می‌شود و به نور معمولی آپارتمان‌ها راضی است. توجه داشته باشید که برگ‌ها و ساقه این گیاه بسیار سمی هستند و خوردن ناخواسته قسمتی از برگ و ساقه آن، موجب مسمومیت، تورم مجرای تنفسی و حتی مرگ فرد می‌شود. اما گیاه چنان جذابیت بصری دارد که هر فردی را تشویق به خرید و نگهداری می‌کند. از نیاز‌های اساسی گیاه دیفن باخیا، نور غیر مستقیم و فیلتر شده متوسط تا کم، آبیاری منظم و کم، محیط ثابت، رطوبت معمولی، خاکی نسبتا قلیایی تا کمی اسیدی، متراکم و نسبتا سنگین و دمای بین ۱۵ تا ۲۰ درجه سانتی‌گراد است.

۴. برگ اره‌ای یا پاندانوس
پاندانوس، از درختچه‌های مناطق گرمسیری بوده که خاستگاه آن، ماداگاسکار، جزیره موریس، پورتوریکو، قسمت‌هایی از فلوریدا و کالیفرنیا است. این گیاه زیبا، پس از رشد کامل میوه می‌دهد که میوه آن خوراکی است. گیاه پاندانوس، به شکل بوته‌ای، دارای برگ‌های شمشیری براق است که در لبه سرتاسر برگ‌ها، تیغ‌ها یا دندانه‌های بسیار برنده‌ای وجود دارد. دو نوع اصلی از این گیاه در ایران قابل تهیه است، نوع سبز ساده و نوع ابلق. برای نگهداری گیاه پاندانوس در محیط‌های با نور متوسط تا کم، از گونه سبز ساده آن استفاده کنید.

گیاه پاندانوس در آپارتمان با کمترین مراقبت، به خوبی رشد می‌کند. از نیاز‌های اساسی این گیاه برای نگهداری در محیط آپارتمان، هر میزان نور، آبیاری زیاد، خاک همیشه مرطوب و حاصلخیز و دمای معمولی اتاق است. این گیاه نسبت به دیگر گیاهان درختچه‌ای آپارتمانی، رشد سریع‌تری دارد. با این وجود، به تعویض گلدان در سال نیاز است. اگر هوای گرم، رطوبت بالا، نور زیاد و خاک مناسب برای این گیاه تامین شود، به حدی رشد می‌کند که ریشه‌ها از گلدان خارج خواهند شد.

۵. سانسوریا
سانسوریا (Sansevieria)، یکی از گیاهان بومی آفریقا، ماداگاسکار و جنوب آسیا است. گروه سانسوریا، دارای بیش از ۷۰ گونه، در رنگ‌ها و ابعاد متنوع است. این گیاه، یکی از مقاوم‌ترین و سرسخت‌ترین گیاهان آپارتمانی است که عمری بسیار طولانی دارد. افرادی که در نگهداری از گیاهان آپارتمانی مبتدی هستند، سانسوریا یک انتخاب مناسب است. بهتر است بدانید که سانسوریا توانایی جذب و در نهایت دفع سموم موجود در هوا، مانند، فرمالدئید، زایلن و تولوئن را دارد و یک گیاه موثر در تصفیه هوای محیط محسوب می‌شود.

با این که این گیاه از لحاظ ظاهری از قدیمی‌ترین و ساده‌ترین گیاهان موجود است؛ اما همچنان گیاهی لوکس به شمار می‌رود که همیشه توجه طراحان دکوراسیون داخلی را به خود جلب می‌کند. گیاه سانسوریا، گیاهی مقاوم است که در هر شرایط و با کمترین مراقبت، زنده می‌ماند. از مهمترین نیاز‌های این گیاه برای بقا، نور متوسط فیلتر شده، دمای معمولی اتاق، رطوبت معمولی اتاق و خاک حاصلخیز و نسبتا سنگین است. سانسوریا به آب زیادی احتیاج ندارد و می‌تواند با کمترین رطوبت خاک، زنده بماند.

پیشنهاد دوم
اگر در آپارتمانی زندگی می‌کنید که ساختمان‌های اطراف مانع ورود نور خورشید به فضای خانه شما شده‌اند؛ یا این که پنجره‌های منزل شما رو به شمال قرار دارد و خانه شما هیچ نوری را در طول روز دریافت نمی‌کند، یا اگر در آپارتمان زندگی می‌کنید و دوست دارید گیاهان یا حتی سبزیجات مصرف روزانه را خودتان تهیه کنید؛ تمام آرزو‌ها و خواسته‌های شما با نور‌های مصنوعی رشد گیاهان شدنی است. نور خورشید از طیفی شامل نور‌های نامرئی و مرئی با رنگ‌های بنفش، نیلی، آبی، سبز، زرد، نارنجی، قرمز و ... تشکیل شده است که هر رنگ طول موج منحصر به فردی دارد. برای مثال رنگ قرمز حدودا طول موجی بین ۶۰۰ الی ۷۵۰ نانومتر و رنگ آبی ۴۰۰ الی ۵۰۰ نانومتر دارد. به طور کلی گیاهان به نوری با طول موج ۳۸۰ الی ۸۴۰ نانو متر نیاز فراوانی دارند. با این حال هر گیاه با توجه به مرحله رشد به طول موج خاصی از نور، نیاز بیشتری دارد.

همانطور که ذکر شد، گیاهان برای رشد به طول موج ۳۸۰ الی ۸۴۰ نانومتر نیاز دارند که خوشبختانه امروزه نور‌های مصنوعی رشد گیاهان به صورت لامپ، پروژکتورها، مولتی چیپ‌ها، وال واشر‌ها و ... تولید می‌شوند که ترکیب رنگ و موج در آن‌ها موجب شده تا طول موج مورد نظر بدست آید. نور خورشید ترکیبی از تمامی طول موج‌های طبیعت است، اما لامپ‌های مخصوص رشد گیاه، فقط طول موج‌هایی که گیاهان جهت عمل فتوسنتز نیاز دارند را تولید می‌کند.

این طول موج‌های مورد نیاز گیاهان، شامل رنگ آبی برای رشد برگ‌ها، طول موج قرمز برای گلدهی و میوه‌دهی و مقدار کمی طول موج سبز که گیاه از آن استفاده کرده و بقیه را بازتاب می‌کند.

تولید نور و روشنایی از طریق روش‌های سنتی همانند لامپ‌های حرارتی و سیمی، علاوه بر ایجاد حرارت، هزینه‌های زیادی در مصرف برق دارند و تولید و استفاده از آن صرفه اقتصادی ندارد. جهت رفع مشکلات پرورش و کاشت گیاهان و سبزیجات در منازل مسکونی به دلیل هزینه‌های بالای سایر لامپ‌ها می‌توان با استفاده از دیود‌های LED مطابق شکل زیر، رشد و نگهداری از گیاهان را مقرون به صرفه نمود.

گیاهانی که فقط شاخ و برگ دارند، برای رشد به نور آبی نیاز دارند. اما گیاهانی که گل و میوه دارند، برای تولید گل‌ها و میوه‌ها، به قسمت قرمز رنگ نور خورشید نیازمند هستند، که این نور در لامپ‌های قرمز وجود دارد. اما بهتر است لامپ‌های مخصوص رشد گیاه را تهیه کنیم. چرا که تقریبا طیف وسیعی از رنگ‌ها را با خود به همراه دارد.

نکاتی که باید برای تهیه لامپ‌های مخصوص رشد گل و گیاه به آن توجه کنید:

۱. حتما لامپ‌های رشد گل و گیاه را از فروشگاه‌های معتبر تهیه کنید.
۲. سعی کنید لامپی که می‌خرید تمام رنگ‌هایی که در نور طبیعی خورشید وجود دارد را داشته باشد.
۳. لامپ رشد گیاه را در جای محکمی ببندید که در راستای گیاهانتان باشد. دستورالعمل نصب لامپ روی جعبه آن نوشته شده است.
۴. چراغ‌های رشد را کامل روشن نگه ندارید. گیاهان برای رشد به دوره‌های تاریکی نیاز دارند. هر روز ۶ تا ۱۰ ساعت لامپ را خاموش کنید.
۵. هر هفته گیاهان یا سبزیجات خود را زیر چراغ رشد بچرخانید. نور در مرکز لامپ بهتر و شدیدتر است.
۶. گاهی گرد و غبار را از روی چراغ‌ها بزدایید.
۷. ال‌ای دی‌هایی که رنگ نور آن‌ها تیره شده است را با ال‌ای دی‌های جدید جایگزین کنید.

محدوده قیمت انواع لامپ‌های مخصوص رشد گیاهان به صورت زیر است؛ قیمت‌ها بستگی به جنس و شرکت تولید کننده دارد.

لامپ‌های رشد گیاه ۳۶ وات مدل لنزدار، حدودا ۳۳۰ هزار تومان، پروژکتور ۲۷ وات رشد گیاه، حدود ۳۴۰ هزار تومان، پروژکتور ۳۰۰ وات رشد گل و گیاه، ۱ میلیون و ۸۵۰ هزار تومان، وال واشر‌های LED مخصوص رشد گیاه، ۱۳۰ هزار تومان، لامپ‌های حبابی ۳۶ واتی رشد گل و گیاه، ۳۰۰ هزار تومان، لامپ رشد گیاه ۳۶ وات مدل BA_۳۶، ۵۰۰ هزار تومان و لامپ ۱۵ وات مخصوص رشد گیاه مدل لنز دار، حدود ۱۳۹ هزار تومان است.