تنوع رژیم های کاهش وزن بسیار است، آنچه اهمیت دارد این که؛ کدام یک از آن ها به سلامت فرد لطمه نمی زند و ارزش انتخاب و عمل دارد؟ بسیاری از افراد علاقه مند به کاهش وزن گرفتار رژیم های ناسالم می گردند.
پیروی از برخی رژیم های سخت و طولانی، غیر قابل اجراست. بسیاری از آن ها بر پایه شمارش کالری بنا نهاده شده است؛ بر همین اساس گاه یک گروه غذایی از برنامه حذف می شود.
تمامی رژیم های غذایی از سه مرحله آغازین، میانی و پایانی تشکیل شده است، اما می توان گفت که تلاش همه ی آن ها برای جایگزین کردن برخی مواد غذایی در الگوی تغذیه ی فرد محکوم به شکست است؛ چرا که از ویژگی های رژیم غذایی موفق آن است که به جای معرفی برنامه جدید غذایی به بهبود برنامه ی معمول پرداخته شود.
در برنامه غذایی پیشنهادی ما هیچ یک از گروه های غذایی حذف نمی گردد؛ مگر نسبت به گروه قند وشکر که آن هم الزام آور نیست، بلکه می توان به محدودیت دریافت قند و شکر اکتفا کرد و در موارد لزوم از قانون 20، 80 پیروی نمود. از دیگر مزایای این رژیم، برقراری تعادل بین گروه های غذایی است که آرام آرام تمایل فرد را به استفاده از یک نوع ماده ی غذایی کاهش می دهد.
مشکل رژیم های کم انرژی و پر پروتیین آن است که ذهنیت فرد درباره ارزش غذایی محصولات تغییر می یابد و تنها موضوع مهم دریافت مقدار کالری یا کربوهیدرات است. برای مثال چربی های مفید که در سلامت فرد نقش مهمی دارد و به کاهش وزن نیز کمک می کند، به عنوان مواد چاق کننده حذف می شود. افراد تابع این گونه رژیم ها به خوردن غذاهای کم کالری و حداقلی مواد مغذی تمایل پیدا می کنند، و اگر از این افراد سؤال شود که بین آجیل و بیسکویت رژیمی (کم کالری کدام یک را انتخاب می کنید؛ انتخاب آن ها بیسکویت رژیمی است؛ در حالی که خشکبار سرشار از چربی های مفید بوده و به کاهش وزن نیز کمک می کند و شادابی و سلامتی پوست، مو و ناخن را به ارمغان می آورد؛ در حالی که بیسکویت رژیمی با وجود چربی اندک، سرشار از قند است و به سرعت تبدیل به گلوکز می شود.
مقایسه سه رژیم غذایی
الف. رژیم پر پروتیین؛ این رژیم بر پایه محدود کردن دریافت مواد حاوی کربوهیدرات برنامه ریزی شده است. این نوع رژیم مشتمل بر یک مرحله اولیه است که فرد از رژیم پرپرتیین (مثل گوشت ه، پرچربی و فاقد کربوهیدرات پیروی می کند و کم کم کربوهیدرات به رژیم فرد اضافه می شود. با این که بیشترین میزان کاهش وزن در این مرحله رخ می نماید، اما بسیاری از افراد رژیمی به علت موفقیت کوتاه مدت در کاهش وزن از مرحله اول جلوتر نمی روند.
بررسی نتیجه: محدود کردن کربوهیدرات دریافتی به این معنا است که فرد حداقل میزان دریافت روزانه سبزی ها و میوه ها را ـ گنجاندن آن در پنج وعده ی غذایی روزانه ضروری است ـ دریافت نخواهند کرد. ادامه دادن مرحله اول برای مدت طولانی منجر به کاهش فیبر دریافتی می گردد و فرد را در معرض یبوست و افزایش احتمال سرطان کولون قرار می دهد؛ چرا که کاهش مصرف میوه و سبزی منجر به دریافت اندک آنتی اکسیدان ها شده و خطر ابتلا به بیماری قلبی عروقی، آرتریت و انواع سرطان را افزایش می دهد.
افزایش دریافت چربی اشباع، منجر به افزایش سطح کلسترول خون و افزایش خطر ابتلا به بیماری های قلبی عروقی می گردد.
ب. رژیم کم کالری؛ این رژیم بر پایه میزان انرژی مواد غذایی بنا می شود؛ بدان معنا که انرژی دریافتی کمتر از مقدار مورد نیاز بدن است. بدن چربی ها را به عنوان منبع انرژی می سوزاند؛ در نتیجه وزن فرد کم می شود؛ حال اگر بدن با کاهش دریافت انرژی روبه رو گردد، خود به خود با شرایط جدید خود را تطبیق می دهد و در نتیجه کاهش وزن مورد انتظار حاصل نمی شود.
بررسی نتیجه: در این رژیم، غذاها بر حسب میزان کالری امتیازدهی می شود و به ارزش غذایی آن ها توجه نمی گردد؛ در نتیجه انتخاب های نامناسب غذایی و به خطر افتادن سلامتی را همراه می آورد. متأسفانه در این رژیم حتی چربی های ضروری حافظ سلامتی بدن و نیز کاهش دهنده ی وزن ـ به عنوان مواد چاق کننده ـ از رژیم غذایی حذف می شود.
قابل توجه آن که: محدود کردن انرژی دریافتی باعث کاهش سطح کفه متابولیسم می شود که در اثر آن کاهش وزن متوقف می گردد و سطح مطلوب وزن فرد به دست نمی آید؛ در این صورت فرد به رژیم عادی خود بر می گردد که به علت افزایش نیافتن سطح کفه متابولیسم، وزن اضافه می شود. این روند گاهی تا بیش از وزن ورود به رژیم ادامه می یابد.
ج. رژیم پیشنهادی؛ این رژیم برنامه غذایی مناسبی را برای تمام طول زندگی ترسیم می کند، بی آن که نیاز به ایجاد محرومیت غذایی و تحمل گرسنگی باشد. در این برنامه هیچ یک از گروه های غذایی حذف نمی شود، بلکه بین میزان دریافت فیبر، پروتیین و کربوهیدرات پیچیده تناسب و تعادل برقرار می شود، که این امر ضامن سلامتی است.
بررسی نتیجه: در این رژیم فرد به دریافت روغن های ضروری از قبیل: چربی های موجود در ماهی، آجیل و دانه های روغنی تشویق می شود. زمان بندی مناسب و منظم وعده های غذایی موجب یکنواخت ماندن سطح متابولیسم و به تعویق افتادن احساس گرسنگی و ممانعت از شکستن رژیم می گردد.
دریافت مقدار قابل توجه میوه و سبزی، فیبر و آنتی اکسیدان از جمله ویژگی های این رژیم غذایی است.
در این رژیم کاربردی و قابل اجرا، فرد با پی بردن به اهمیت الگوی غذایی صحیح، پیروی از آن را سخت نمی داند و رژیم را به عنوان الگوی غذایی دایم خود می پذیرد.