پرورش و نگهداری گیاه شمشاد

شمشاد معمولی گونه ای از گیاهان همیشه سبز و گل دهنده می باشد. این جنس شامل 176 گونه مختلف می باشد که همیشه سبز ، زیبا و مناسب برای پرچین ها و هرس پذیر هستند. شمشاد ، گیاه بومی نواحی غربی و جنوبی اروپا است. همچنین این گیاه در جنوب آسیا از انگلستان تا شمال موروکو تا برخی نواحی مدیترانه ای مثل ترکیه و شمال آفریقا نیز پرورش و نگهداری می شود .در ایران نیز در مناطق مختلف استان های گرگان و مازندران و گیلان می روید. شمشاد از انواع گیاهان رایج در نواحی گرم و مرطوب است. به راحتی می توان شمشاد را در حیاط و حتی در فضای آپارتمان پرورش داده و نگهداری نمود.

نام علمی این گیاه Euonymus japonicus، از خانواده celastraceae میباشد. بوته شمشاد کوتاه است و رشد آن 1 تا 9 متر می باشد و محور آن تا 20 سانتی متر می رسد.

خصوصیات ظاهری شمشاد عبارتند از :

• متقابل قرار گرفتن انشعابات گیاه
• عادت به رشد درختچه ای
• شاخه های آن با زاویه گسترده یا کم و بیش خمیده است
• سطح چرمی برگ ها و بدون دندانه بودن آنها
• دود 35-24 میلی متر ، طول برگ و 14-10 میلی متر عرض آن
• سرنیزه ای بودن شکل برگ ها به طوری که در نیمه پایینی پهن تر و به طرف انتها باریک می شوند.
• همچنین نوک برگ نسبتا کند و گرد است. رنگ دو سطح برگ ها سبز تیره و سطح فوقانی درخشان می باشد.
• گل ها فاقد ارزش زینتی است و گل سبز کم رنگ کوچک آن در فصل بهار شکوفا می شود.

شمشاد رسمی

شمشاد رسمی یا ساقه طلایی بومی ژاپن است و ارتفاع آن در طبیعت به 4 متر هم میرسد. برگ های این گونه از شمشاد براق چرمی و سبز تیره است، و به شکل تخم مرغی با دندانه های کوتاه در لبه می باشد.

گل آزین گرزن آن به طول 5 سانتی متر و گل های آن سبز مایل به سفید است. این گلها در وسط بهار ظاهر می شود، شمشاد رسمی میوه های صورتی ونارنجی دارد.

نوع نگهداری از این نوع شمشاد در خارج از آپارتمان و در فصل تابستان، همچنین تغذیه با کود کافی در زمستان و نگه داری آن در داخل آپارتمان در محلی خنک، اهمیت بسیاری در پرورش شمشاد دارد.

مراقبت از گیاه شمشاد

برای مراقبت از شمشاد رسمی، نور متوسط تا زیاد، هوای خنک، آبیاری معمولی، رطوبت50تا 70 درصد و خاک قلیایی مورد نیاز است.

آبیاری گیاه شمشاد:

چنانچه در نمناک گفته ایم آبیاری شمشاد باید بطور منظم انجام شود. خاک گیاه بهتر است قبل از آبیاری مجدد مرطوب باشد، بنابراین از خشک شدن خاک گیاه باید جلوگیری نمود. اما در فصل زمستان باید میزان آبیاری کمتر شود و آبیاری فقط تا حدیباشد که خاک اطراف ریشه ها خشک نشود. کمبود رطوبت خاک باعث خشک شدن نوک برگ ها می شود.

کود دهی گیاه شمشاد:

میزان 5 گرم کود در لیتر، در هر دو هفته یکبار، و از اردیبهشت تا شهریور برای شمشاد کافی است.

خاک مناسب گیاه شمشاد:

خاک مناسب برای نگهداری از شمشاد، ترکیبی از خاک باغچه با کمی ماسه بسیار مطلوب است. این گیاه در هر نوع خاک بازهکش خوب رشد می کند. علاوه بر این خاک قلیایی را ترجیح می دهد.

نور مناسب گیاه شمشاد:

شمشاد برای رشد مناسب خود به نور کامل خورشید نیاز دارد. در واقع این گیاه به هوای آفتابی برای رشد خود علاقه مند است. شمشاد در نور کم نیز رشد می کند اما سرعت رشد آن کمتر می شود.همچنین . کم بودن نور می تواند سبب کمرنگ شدن برگ های گیاه شود.

دمای گیاه شمشاد:

دما نیز مانند نور تاثیر بسزایی در زندگی هر گیاه دارد. محدوده دمایی مناسب برای رشد هر گیاه نیز مانند نور متفاوت است، محدوده دما با توجه به شرایط اقلیمی و ساختار هر گیاه معین می شود. هوای خنک بهترین میزان رشد را برای گیاه شمشاد خواهد داشت ،دماهای بالا سرعت رشد گیاه کم می کند ، همچنین در صورت افزایش بیش از اندازه دما برگ های گیاه دچار سوختگی می شوند و در نتیجه سبب ریزش برگ های شمشاد می شود.

کاشتگیاه شمشاد:

همانطور که ذکر شد این نوع شمشاد را به راحتی می تواند در فضای آپارتمان و حیاط پرورش داد. بنابراین برای کاشت آن، نورگیرترین قسمت آپارتمان را انتخاب کرده و گلدان ها را در آنجا قرار دهید. البته باید قبل از کاشت، گلدان ها را از خاک سرشار از خاک برگ و کودهای گیاه پرکرده و آن را آبیاری کنید.برای کاشت دو گیاه از این نوع شمشاد، باید فاصله 70 سانتی متری را میان آنها رعایت کنید.

روش تکثیر گیاه شمشاد

فصل مناسب در تکثیر شمشاد رسمی، از اواسط بهارتا اوایل تابستان است. معمولا شمشاد را از طریق کاشت بذر و قلمه زدن می توان تکثیر کرد. مناسب ترین روشی که برای تکثیر این گیاه مورد استفاده قرار می گیرد تکثیر از طریق قلمه زدن است.

از قلمه های نرم، نیمه چوبی و چوبی هم می توان برای تکثیر این گیاه استفاده کرد. برای برش از قلمه های که به صورت افقی هستند می توان استفاده نمود، زیرا احتمال ریشه زایی آنها بیشتر است.

برگ های انتهایی قلمه باید از گیاه حذف شود و تنها دو یا سه برگ بالای قلمه ها باید باقی بمانند، زیرا در غیر این صورت سرعت ریشه زایی قلمه های گیاه کاهش می یابد.

برای قلمه زدن انتهایی ساقه را به اندازه 5/7سانتی متر، با یک چاقوی تیز، به صورت اریب برش زنید. پس از برش دادن قلمه های گیاه بهتر است برای افزایش سرعت ریشه زایی قلمه ها، آن ها را ابتدا در هورمون ریشه زایی فرو ببرید و سپس در گلدان هایی مناسب بکارید. برای کاشت قلمه ها می توانید آن ها را در ترکیبی از شن به اضافه پرلیت به نسبت مساوی و یا پیت موس و پرلیت به نسبت مساوی بکارید . دو سوم از ارتفاع قلمه ها را در گلدانی باقطر دهانه 4سانتیمتر بکارید ، در مرحله آخر برای تامین رطوبت گیاه ،توسط یک کیسه پلاستیکی شفاف روی قلمه ها را بپوشانید.اما برای تهویه مناسب چند سوراخ در کیسه پلاستیکی ایجاد کنید.

فقط باید به این نکته توجه کرد که هر زمان قصد داشتید قلمه گیری را انجام دهید باید از قبل به خوبی گیاه را آبیاری کرده باشید و هر روز صبح اقدام به برش قلمه های گیاه کنید. از آبیاری بیش از اندازه گلدان ها موجب پوسیدگی قلمه های گیاه می شود. برای رشد سریع قلمه ها باید آنها را در دمای مناسب و نور خورشید غیر مستقیم قرار دهید.همچنین آبیاری به صورت غبارپاشی باعث می شود تا خاک گلدان خشک نشود.

در صورت فراهم شدن تمام شرایط، مدت زمان 4 تا 8 هفته نیاز است تا ریشه زایی قلمه های گیاه انجام شود.

هرس کردن گیاه شمشاد:

فصل پائیز و بهار زمان مناسبی برای هرس این گیاه محسوب می شود. معمولا شمشادها هر مقدار و هر نوع هرسی را تحمل می کنند و بدون هرس نیز بوته های زیبا و متراکمی دارند. ظاهر و اندازه نهایی هرس به نوع شمشاد بستگس دارد. برای انتقال بوته هی جوان به محل اصلی، باید ریشه ها را نیز هرس کرد. برای متراکم شدن گیاه بهتر است بوته را تا سه سال به طور مرتب هرس کنیم.

شمشادهایی که در پرچین با اشکال هندسی و مجسمه ای کاشته می شوندبا توجه به فرم پرچین و به نسبت میزان رشد، آن را در یک یا چند نوبت هرس شوند. قبل از پیدایش شاخه های جدید در بهار با استفاده از قیچی هرس، شاخه های تولید شده در اواخر تابستان قبل را هرس می کنیم، قبل از ضخیم و محکم شدن شاخه های جدید، باید آنها را هرس نمود. در هرس های پرچینی باید قسمت پائین بزرگتر یا مساوی قسمت بالا باشد تا قسمت بالا روی قسمت پایین، سایه ای نداشته باشد.

برای دادن حالت بوته ای به شمشاد، باید مداوم با چیدن نوک شاخه ها، جوانه های جانبی را تحریک و شاخه های متراکم تولید کرد.

بیماری ها، آفات و درمان گیاه شمشاد

آفات یکی از عوامل بازدارنده رشد گیاه است که در صورت برطرف نشدن آن، ممکن است باعث نابودی گیاه نیز شود. یکی از آفات شمشاد، بیماری سفیدک است که منجر به رنگ پریدگی برگ ها و شاخه های گیاه می شود. برای رهایی گیاه از این آفات، باید سرشاخه و یا شاخه هایی بیمار را از گیاه جدا کنیم.

خواص درمانی گیاه شمشاد و کاربردهای آن:

برگ ها و پوست ریشه آن مصرف دارویی دارد. یکی از خواص درمانی شمشاد، تصفیه کنندگی خون، معرق و ملین است.

همچنین عصاره این گیاه خواص تب بر، گندزا و التیام بخش دارد. همچنین باعث بهبود عفونت های مجاری، درد های عصبی، صرع، درد های همراه با تب، نقرس، سیفلیس، روماتیسم، زخم های معمولی و عفونی می شود.