انتشار خبر رويترز مبني بر دست يافتن به متن پيش‌نويس احياي توافق هسته‌اي ايران با قدرت‌هاي جهاني، بازارهاي دارايي در ايران به ويژه بازار آزاد ارز را به‌هم ريخت.

از آغاز دور هفتم مذاکرات وین، قیمت دلار در محدوده قیمتی معینی در نوسان بوده است. کف قیمت دلار در این مدت ۲۶ هزار تومان بود و سقف قیمتی آن ۲۸ هزار و ۸۰۰ تومان رسیده است.

به نظر می‌رسد که هفتمین دور از مذاکرات وین، مرحله پایانی مذاکرات هسته‌ای باشد و اخباری که از مذاکرات شنیده می‌شود حاکی از این است که توافق هسته‌ای در دسترس و قریب‌الوقوع است. اما قیمت دلار همچنان در محدوده معینی باقی مانده و وارد کانال قیمتی کمتر از ۲۶ هزار تومان نمی‌شود. چرا؟

وب سایت تجارت نیوز در گزارشی درباره قیمت ارز در آستانه توافق احتمالی ایران و غرب بر سر برجام نوشت:

* بسیاری معتقدند قیمت تعادلی دلار حدود ۲۵ تا ۲۶ هزار تومان است و حتی در صورت رسیدن به توافق، قیمت دلار در همین محدوده باقی می‌ماند و کاهش بیشتر قیمت دلار یا اتفاق نمی‌افتد و یا مقطعی است.

* این عده معتقدند قیمت دلار پیش از اینکه وابسته به نتیجه مذاکرات باشد، تحت تاثیر روندهای کلی اقتصاد ایران است. مذاکرات و توافق هسته‌ای می‌تواند قیمت دلار را در کوتاه‌مدت کاهش دهد اما روندهای کلی اقتصاد ایران به سمت افزایش قیمت دلار حرکت می‌کند. به همین یک عده معتقدند قیمت دلار در همین محدوده باقی می‌ماند.

* اما در مقابل عده دیگری معتقدند بازار ارز هنوز سیگنال نهایی مذاکرات هسته‌ای را نگرفته و همین که خبر قطعی توافق مخابره شود قیمت دلار سقوط می‌کند و ممکن است به ۲۰ هزار تومان و یا حتی کمتر از آن هم برسد.

* چون هم دلارهای خانگی وارد بازار می‌شود، هم افزایش فروش نفت و آزادسازی منابع بلوکه شده ارزی ایران در کشورهای دیگر، تزریق ارز به اقتصاد را افزایش می‌دهد و دلار ارزان می‌شود. این گروه معتقدند که سهم اخبار سیاسی در تعیین قیمت دلار بیشتر از عوامل اقتصادی است.

* قیمت دلار پس از مذاکرات هسته‌ای ۱۴۰۰ را می‌توان با قیمت دلار در دو بزنگاه تاریخی دیگر مقایسه کرد؛ یکی تیرماه سال ۶۷ و پس از پذیرش قطعنامه ۵۹۸ و دیگری تیرماه سال ۹۴ و انعقاد توافق برجام.

* در تیرماه ۶۷ و پس از پذیرش قطعنامه ۵۹۸ و اتمام جنگ، قیمت دلار یک شبه در بازار ایران ۵۰ درصد افت کرد. بسیاری منتظرند که قیمت دلار پس از توافق وین هم افت مشابهی را تجربه کند و اگرچه انتظار ریزش ۵۰ درصدی قیمت دلار را ندارند اما منتظرند قیمت دلار ۵ تا ۶ هزار تومان بریزد.

* اما امضای توافق برجام در تیر ۹۴ نشان داد دیگر از ریزش شدید قیمت دلار خبری نیست. در روز ۲۴ تیر ماه سال ۹۴ یعنی یک روز بعد از برجام، قیمت طلا ۰٫۹ و قیمت دلار ۰٫۷ درصد افت کرد. یعنی بازار ارز دچار ریزش شدید نشد.

* اما موافقان کاهش قیمت دلار معتقدند که با امضای توافقنامه جدید، انتظارات تورمی کاهش پیدا می‌کند. مردم دلارهای خانگی خود را به بازار عرضه می‌کنند و قیمت دلار حداقل به ۲۰ هزار تومان می‌رسد. چون دولت و بانک مرکزی به منابع ارزی جدید دسترسی پیدا می‌کنند. همچنین به‌دلیل تغییر انتظارات تورمی و هیجانی که در بازار به وجود می‌آید تقاضا برای ارز کم می‌شود، فشار از روی قیمت دلار برداشته می‌‌شود، بنگاه‌ها و موسسات مالی ارز‌‌های خود را به بازار عرضه می‌کنند و دلار ارزان می‌شود.

* اما کارشناسان اقتصادی چندان با این سناریو موافق نیستند. چون آنها معتقدند که روندهای کلی اقتصاد ایران به سمت افزایش تورم و افزایش قیمت ارز است.

* مذاکرات هسته‌ای می‌تواند مانع افزایش قیمت بیشتر دلار شود. حتی می‌تواند در کوتاه‌مدت قیمت دلار را کاهش دهد. اما اولا قیمت دلار احتمالا به زیر ۲۳ هزار تومان نمی‌رسد. ثانیا اگر برسد، موقتی است.

* دلیل این کارشناسان چیست؟ فردین آقابزرگی، کارشناس بازارهای مالی می‌گوید: حجم نقدینگی و خلق پول در اقتصاد ما بالاست. بدنه دولت بزرگ است و تمام منابع ارزی دولت صرف هزینه‌های جاری می‌شود. در نتیجه ما هرچقدر که منابع ارزی داشته باشیم، صرف هزینه‌های دولت می‌شود.

* این کارشناس اقتصادی می‌گوید: احتمالا دولت سعی می‌کند با ارزپاشی یا شوک‌های ناشی از تصمیمات سیاسی نرخ ارز را در یک مقطع کوتاه سرکوب کند اما روند اقتصاد ایران به گونه‌ای است که قیمت ارز یک روند آهسته و پیوسته افزایشی دارد.

* دولت در لایحه بودجه سال ۱۴۰۱، قیمت دلار را ۲۳ هزار تومان اعلام کرده است. به همین دلیل کارشناسان اقتصادی می‌‌گویند قیمت دلار نمی‌تواند به زیر ۲۳ هزار تومان برسد. چون باعث ضرر دولت می‌شود. به عبارتی دولت به‌عنوان بزرگترین دارنده ذخایر ارزی کشور، مانع افت بیشتر قیمت دلار می‌شود و اجازه نمی‌دهد قیمت دلار به ۲۳ هزار تومان برسد.

* پیش‌بینی کارشناسان از قیمت دلار پس از مذاکرات در همین محدوده کنونی است. یعنی محدوده ۲۵ تا ۲۶ هزار تومان.

* پیمان مولوی، کارشناس اقتصادی می‌گوید: قیمت دلار تحت تاثیر مذاکرات روند نزولی پیدا می‌کند اما نمی‌توان به کاهش چشمگیر قیمت دلار امید داشت. احتمالا متوسط قیمت دلار در سال جاری ۲۶ هزار تومان باشد. چون شرایط اقتصادی کشور و عملکرد شش ماهه دولت هم نشان می‌دهد که نمی‌توان امید چندانی به کاهش بیشتر قیمت دلار داشت.

* علی رئوفی، کارشناس اقتصادی هم می‌گوید: آنالیز آماری نشان می‌دهد ۱۵ درصد ممکن است قیمت دلار به زیر ۲۴ هزار تومان برسد. یعنی اگر توافق شود دلار نهایتا ۲۴ هزار تومان می‌شود و اگر توافق نشود، قیمت دلار به ۳۲ هزار تومن می‌رسد. اما به گفته این کارشناس، قیمت دلار تا پایان سال ۱۴۰۰ حدود ۲۷ هزار تومان پیش‌بینی می‌شود.

* مریم محبی، کارشناس بازارهای مالی هم می‌گوید: اگر توافقی حاصل شود، شاهد کاهش ناپایدار و مقطعی قیمت دلار خواهیم بود. اما اگر توافق انجام نشود، دلار روند قبلی خود را ادامه می‌دهد. محبی تاکید می‌کند: در صورت توافق قیمت دلار در حوالی ۲۵ تا ۲۶ هزار تومان باقی می‌ماند.

* این در حالی است که چندی پیش نشریه اکونومیست در تحلیلی نوشته بود که ایران و آمریکا در سال ۲۰۲۲ به توافق جدیدی دست پیدا می‌کنند و قیمت دلار در ایران تا ۱۸ هزار و ۸۰۰ تومان هم می‌رسد. تحلیلی که از نگاه خیلی از کارشناسان بعید است به واقعیت نزدیک باشد.

كاهش قيمت ارز، طلا و سكه

روزنامه اعتماد هم در تحلیل شرایط این روزهای بازار ارز گزارش داد:

* قيمت دلار به عنوان ارز پيشرو بازار كه در معاملات روز پنجشنبه با كاهش محسوسي به 26.5 هزار تومان رسيده بود، در آغاز معاملات ديروز تا 26 هزار تومان نيز سقوط كرد. هر چند در معاملات پشت خطي شامگاه جمعه گذشته، قيمت‌ها به كانال 25هزار توماني نيز وارد شده بود، اما فعالان بازار مي‌گويند بيشتر به دنبال اخبار قطعي از وين هستند. جايي كه ديپلمات‌هاي ايراني مشغول مذاكره با طرف‌هاي غربي هستند. آنها مي‌گويند نرخ دلار تا كاملا از مذاكرات مطمئن نشود به سمت كانال 25 هزار تومان حركت نمي‌كند.

* از ساعات ابتدايي معاملات ديروز، پيش‌بيني مي‌شد كه قيمت دلار مرز حساس 26 هزار تومان را شكسته و به كانال 25 هزار تومان وارد شود، اما اين اتفاق نيفتاد، بنابراين حالا پيش‌بيني مي‌شود كه فروشندگان كمتري وارد بازار شوند. اين پيش‌بيني بدين معناست كه ريزش نرخ دلار حداقل تا زمان اعلام اخبار قطعي‌تر از روند مذاكرات به تعويق افتاده است.

* بايد به ياد داشته باشيم كه دلار در دي ماه سال جاري تقريبا بالاي 30 هزار تومان به فروش مي‌رفت و در آخرين روز بهمن ماه به مرز كانال 25 هزار توماني رسيده است. اين كاهش قيمت مي‌تواند با انتشار اخبار قطعي از مذاكرات تداوم پيدا كند. هرچند كه درنهايت، بانك مركزي به عنوان بازيگر اصلي بازار ارز روند حركتي آينده را رقم مي‌زند. اگر خبر قطعي از مذاكرات بيرون نيايد، آنگاه پيش‌بيني‌ها بر اين است كه نرخ دلار بار ديگر به سمت 27 هزار تومان حركت كند، به ويژه اينكه، در پايان سال معمولا تقاضا براي اسكناس ارز در بازار بيشتر مي‌شود. سفرهاي خارجي به عنوان تحريك‌كننده اصلي بخش تقاضا، در روزهاي پاياني سال مي‌تواند اثر افزايشي بر بازار داشته باشد.

* اما در كانال‌ها و وبسايت‌هاي خريد و فروش ارز، روز گذشته بيشتر تحليل‌ها درباره كاهشي شدن نرخ ارز بوده است. البته بايد توجه داشت كه نرخ‌هاي فعلي بازار دلار فاصله زيادي با قيمت‌هايي ندارد كه سال گذشته و در همين ماه وجود داشت. به‌طور مثال، شنبه دوم اسفند 99 نرخ دلار 25هزار تومان بود. يعني همين الان قيمت دلار 4درصد بيشتر از سال گذشته است، بنابراين اگر بانك مركزي بتواند قيمت‌ها را تا كانال 25 هزار توماني كاهش دهد، تازه به ركوردي مي‌رسد كه سال گذشته در همين روزها وجود داشت.