مهناز میرزایی هستم، دانش آموخته مهندسی معدن از دانشگاه کرمان، 40ساله‌ام و از 16سال پیش تاکنون در معدن کار می‌کنم. کارم را به‌عنوان مهندس شروع کردم و حالا سرپرست معدن هستم.

دقیقا چه کار می‌کنم؟
من در یک معدن زغال‌سنگ زیرزمینی کار می‌کنم که 50 کیلومتر از شهر محل زندگی‌ام یعنی «زرند» فاصله دارد. هر روز ساعت 6:30 صبح از خانه راه می‌افتم به سمت یک معدن بزرگ چند کیلومتری که 50، 60متر زیرزمین است و بیش از 200 کارگر در آن مشغول ‌کارند. معدن، قسمت‌های مختلف دارد؛ در ورودی معدن باید از انتظامات رد شوید.
بعد به قسمت «نجارخانه» می‌رسید که در آن چوب‌ها برای استخراج زغال‌سنگ آماده می‌شوند. در «میدان زغال»، زغال‌سنگ‌ها ذخیره و از آن‌جا روانه کارخانه زغال‌شویی می‌شوند.
زغال بعد از آن‌که شسته شد، به خانه کک‌سازی می‌رود.
کک هم که می‌دانید چیست؟ برای ذوب آهن و تبدیل سنگ‌آهن به فولاد از حرارت کک استفاده می‌شود. در فضای بیرون از تونل هم تجهیزات و تأسیساتی داریم مثل کارگاه تراشکاری، جوشکاری، کمپرسورخانه، ماشین‌آلات، تعمیرگاه و... . کار من، سرپرستی کارگران و نظارت بر کل کارهایی است که در معدن انجام می‌شود.
یک مهندس معدن خانم شرایط کاری متفاوتی از مردها دارد؟
سال 84، من اولین خانمی بودم که در معدن زغال‌سنگ زیرزمینی شروع به کار کردم. برای همه عجیب بود. مدام می‌شنیدم که «چطوری می‌خوای بری تو معدن؟»، «نه بابا، نمی‌شه. نمی‌تونی»، «برای خانوما سخته».
به‌هرحال کارم را با همه سختی‌هایش شروع کردم. وقتی هم که رئیس معدن شدم، خیلی‌ها مقابلم جبهه‌گیری کردند اما کم‌کم برای‌شان غیر عادی شد. خانم‌های زیادی به این کار تشویق شدند و الان شرایط کار کردن خانم‌ها در معدن مهیاتر شده‌ است.

در معدن چه خبر است که سختی این شغل زبانزد شده؟
در معدن از نور خبری نیست. بدن مدام در وضعیت‌های عادی قرار می‌گیرد، یک‌جا باید خودت را با شیب زیاد هماهنگ کنی و جای دیگر خیلی تنگ و کوچک است. دستگاهی که با آن زغال‌سنگ را می‌کَنی، «پیکور»، سروصدای خیلی زیادی دارد. این همان دستگاهی است که آسفالت را با آن از سطح خیابان جدا می‌کنند و حتما موقع کار کردن کارگرهای شهرداری، صدای زیاد و وحشتناک اش به گوش‌تان خورده‌ است. گذشته از این‌ها در معدن هر لحظه ممکن است اتفاق بدی رخ دهد. در معادن زغال‌سنگ، گاز وجود دارد؛ برای همین کارگران حتما باید کپسول اکسیژن همراه داشته ‌باشند. احتمال ریزش و انفجار را هم نباید نادیده گرفت. کارگران روزی شش‌ساعت را در معدن می‌گذرانند. مهندس معدن اگرچه تمام زمان کاری‌اش را داخل تونل نمی‌گذراند اما او هم باید توقع چنین شرایطی را داشته ‌باشد.
در معدن، زیبایی و شیرینی هم پیدا می‌شود؟
بله، همین شرایط سخت باعث همدلی و نزدیکی افراد به یکدیگر می‌شود. ما یاد می‌گیریم هوای یکدیگر را داشته ‌باشیم و این ویژگی مهربانی و باملاحظگی وارد زندگی شخصی‌مان هم می‌شود. ما آن‌قدر در معرض اتفاقات مختلف هستیم که در زندگی‌مان راحت‌تر با مشکلات کنار می‌آییم. از این‌ها گذشته وقتی معدن بدون کوچک‌ترین مشکلی اداره می‌شود و تولیدش درنهایت به چرخه اقتصادی کشور کمک می‌کند، احساس خوشایندی داریم.
درآمد این شغل چقدر است؟
یک مهندس معدن تازه‌کار، بین 6 تا 7میلیون‌ تومان حقوق می‌گیرد و وقتی به‌مرور تجربه‌ و سابقه کارش بیشتر می‌شود، درآمدش بالا می‌رود. در معادن خصوصی، درآمد چه برای کارگرها و چه برای مهندس‌ها، براساس میزان تولید است. هرچه بازدهی کار بیشتر باشد، دستمزد هم بیشتر خواهد بود. کار در معدن جزو مشاغل سخت و زیان‌آور به‌شمار می‌رود و بازنشستگی 20ساله دارد.
چه کسانی در این کار موفق‌ترند؟
آن‌هایی که پشتکار و انگیزه دارند و خستگی‌ناپذیرند. منشأ انگیزه و علاقه افراد با هم متفاوت است. من به این شغل علاقه‌مند بودم چون اساسا کار دشوار را دوست دارم؛ کاری که هرکسی نتواند انجامش بدهد. خب من خیلی سخت بار آمدم و به‌دلیل شرایط خانوادگی از بچگی کار می‌کردم. وقتی هم که کارم را شروع کردم و با «نمی‌تونی» و «نمی‌شه» مواجه شدم، انگیزه بیشتری گرفتم که به همه ثابت کنم از پس کاری که بخواهم، برمی‌آیم.