قرار گرفتن در معرض سرب ممکن است ضریب هوشی (آی کیو) نیمی از افراد در سراسر جهان را تحت تأثیر قرار دهد. طبق یک مطالعه جدید، قرار گرفتن در معرض سرب در دوران کودکی بیش از تخمین‌های قبلی می‌تواند اثرات مخرب بر سلامتی داشته باشد که یکی از آن‌ها کاهش قابل توجه بهره هوشی در دوران بزرگسالی است.

سرب فلزی نرم به رنگ خاکستری متمایل به آبی یا نقره‌ای کبود است که سالانه در حدود ۵/۳ میلیون تن از این فلز در سراسر دنیا مصرف می‌شود. به عبارت دیگر این فلز بعد از آهن دومین فلز پرمصرف صنعتی است که می‌توان آن را در بسیاری مواد مصرفی روزانه خود، از سوخت گرفته تا محصولات آرایشی، یافت. با این همه، خطرناکترین و وسیعترین مرکز پخش این ماده سمی در محیط زیست، خودرو‌ها هستند که این فلز سنگین را از طریق سوزاندن بنزین منتشر می‌کنند؛ بنابراین می‌توان به سادگی فهمید که شهر‌های بزرگ جزو مهمترین مراکز انتشار سرب هستند.

در این مطالعه جدید هنگامی که محققان استفاده از گاز سرب را از سال ۱۹۴۰ در کشور ایالات متحده تجزیه و تحلیل کردند و آن را با داده‌های مربوط به میزان سرب خون افراد از اواسط دهه ۱۹۷۰ ترکیب کردند، دریافتند که بیش از ۵۴ درصد از آمریکایی‌های زنده در سال ۲۰۱۵ در دوران کودکی در معرض سطوح خطرناکی از سرب قرار داشتند. دانشمندان همچنین می‌گویند بیش از ۱۷۰ میلیون بزرگسال آمریکایی به دلیل سربی که در دوران کودکی تنفس کرده، بلعیده یا جذب کرده‌اند، اکنون در معرض خطر بیشتری برای بیماری‌های عصبی، بیماری‌های روانی و مشکلات قلبی عروقی هستند.

دانشمندان می‌افزایند؛ هیچ سطحی از قرار گرفتن در معرض سرب در هیچ مرحله‌ای از زندگی فرد ایمن نیست، اما این فلز بسیار سمی می‌تواند به ویژه برای کودکان مضر باشد، زیرا می‌تواند رشد مغز را مختل کند و منجر به مشکلات یادگیری دائمی و مشکلات رفتاری شود. در مجموع، محققان تخمین می‌زنند که گاز سرب امتیاز ضریب هوشی تجمعی این کشور را ۸۲۴ میلیون امتیاز کاهش داده است که تقریباً سه امتیاز برای هر نفر محسوب می‌شود، این فقط یک میانگین است. متولدین دهه ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰، زمانی که مصرف گاز سرب در ایالات متحده به اوج خود رسید، به طور متوسط ۶ تا ۷ امتیاز IQ را از دست داده اند. در واقع، قرار گرفتن در معرض سرب این گروه، هشت برابر بیشتر از حد مجاز سلامت امروزی بود.

دانشمندان می‌گویند برای اکثر افراد، این اثرات به راحتی قابل مشاهده نیست، اما برای برخی که توانایی شناختی کمتر از حد متوسط دارند، می‌تواند منجر به تشخیص ناتوانی ذهنی شود. مایکل مک فارلند جامعه شناس دانشگاه ایالتی فلوریدا (FSU) می‌گوید: «صادقانه میگویم که من از مشاهده این نتایج شوکه شدم. در واقع، وقتی به اعداد و ارقام نگاه می‌کنم، با وجود اینکه انتظار هر چیزی را داشتم، باز هم شوکه شدم.» از زمانی که دولت ایالات متحده بنزین سرب دار را برای خودرو‌ها در سال ۱۹۹۶ ممنوع کرد، قرار گرفتن در معرض سرب در دوران کودکی به تدریج کاهش یافت. با این حال، هنوز بسیاری از آمریکایی‌های آن روز با پیامد‌های تربیتی دست و پنجه نرم می‌کنند.

کودکانی که پس از سال ۱۹۹۶ به دنیا آمده اند، عموماً سطح سرب خون کمتری نسبت به والدین و پدربزرگ و مادربزرگ خود دارند، اما در مقایسه با نسل‌های قبل از دوران ماقبل صنعتی، قرار گرفتن در معرض سرب در آن‌ها هنوز بسیار بیشتر است. علاوه بر این، هزاران جامعه در ایالات متحده، مانند فلینت میشیگان، وجود دارند که همچنان از میراث این کشور در استفاده نامحدود از سرب رنج می‌برند، و تفاوت‌های نژادی فاحشی را عرضه می‌کنند. برای مثال، مشخص شد که بزرگسالان سیاه‌پوست بالای ۴۵ سال نسبت به همتایان سفیدپوست خود سطوح سرب خونی بسیار بالاتری دارند و این حتی برای کسانی که پس از سال ۱۹۹۶ به دنیا آمده‌اند نیز صادق است.

نویسندگان این مطالعه اکنون در حال بررسی عواقب بلندمدت قرار گرفتن در معرض سرب، و اینکه آیا این امر می‌تواند باعث نابرابری‌های نژادی در نتایج سلامتی، مانند بیماری کلیوی، بیماری عروق کرونر قلب، و زوال عقل باشد، هستند. آرون روبن، روانشناس بالینی دانشگاه ایالتی فلوریدا، می‌گوید: «میلیون‌ها نفر از ما با سابقه قرار گرفتن در معرض سرب در حال زندگی هستیم. اینطور نیست که همچون عوارض یک تصادف رانندگی ظاهر شود و سپس بهبود یابد و تمام شود. به نظر می‌رسد که این سمی است که به طرق مختلف در بدن حمل می‌شود و می‌تواند پیامد‌های جدی در زندگی ما یاجاد کند. البته ما هنوز در تلاش برای درک این فرآیند هستیم.»

مسمومیت با سرب ذاتاً چندان قابل تشخیص نیست. این آلاینده نامرئی و بی بو در طول تاریخ در تمام شئون زندگی ما نفوذ کرده و اگرچه محدودیت‌ها شرایط انتشار آن را بهتر از گذشته ساخته اند، اما حداقل در ایالات متحده و بسیاری از کشور‌های در حال توسعه، هنوز مقادیر زیادی از سرب، از طرق مختلف در زندگی ما حضور دارد. به عبارت دیگر، گاز سرب ناشی از اگزوز خودرو‌ها ممکن است دیگر تهدیدی نباشد که قبلا وجود داشت، اما سایر منابع آلودگی سرب مانند زباله‌های صنعتی، هنوز هم تهدیدی بسیار بزرگ برای انسان و محیط زیست هستند. به عنوان مثال، در سال ۲۰۲۱، مطالعه‌ای روی بیش از یک میلیون کودک آمریکایی، سطوح قابل تشخیص سرب را در خون نیمی از گروه‌ها نشان داد.

برخی از محققین آلودگی سرب را طولانی‌ترین اپیدمی در سراسر جهان می‌دانند و محاسبه امتیاز IQ از دست رفته در اثر قرار گرفتن در معرض سرب، معیاری است که معمولاً برای اثرات مضر آن بر سلامتی استفاده می‌شود. سال گذشته، محققان دریافتند، قرار گرفتن در معرض سرب از سال ۱۹۹۹ تا ۲۰۱۰ با «اثرات منفی شگفت‌آور بالا» و «اثرات هشدار دهنده» در IQ مرتبط است. نویسندگان نتیجه می‌گیرند: «این مطالعه با ارائه تخمین‌های کامل‌تر از تعداد افرادی که در اوایل زندگی در معرض سرب قرار گرفته‌اند، گام قابل‌توجهی در جهت درک میزان کامل آسیب وارد شده به جمعیت انسانی در یک حوزه خاص همچون توانایی شناختی، برمی‌دارد.» نتایج این پژوهش در نشریه PNAS به چاپ رسیده است.