در تاریخ هر کشوری برخی روزها، ماه ها و ایام سخت و حساس وجود دارد که می تواند سرنوشت آن کشور را تعیین کند. چه بسیار کشورهایی بودند که با یک اشتباه به ظاهر ساده در یک مقطع حساس باعث تغییر تاریخشان شدند. پیروزی به اصطلاح مویرگی طرح برگزیت در انگلستان باعث تغییر تاریخ این کشور شده و خواهد شد. همچنین، پیروزی ترامپ در انتخابات 2016 آمریکا باعث تحولات اساسی در این کشور شد. به نظر می رسد این هفته ها هم هفته هایی حساس برای کشور ما و آینده سیاسی – اقتصادی اش باشد.

تا چند هفته قبل بسیاری بر آن بودند که شرایط فعلی بهترین شرایط برای ایران است (اینجا بخوانید). آغاز جنگ روسیه و اوکراین، بالا رفتن قیمت نفت و نزدیک بودن توافق هسته ای و احیای برجام بسیاری را امیدوار کرد که به زودی بحران، حل شده و با رفع تحریم ها درآمد خوبی نصیب کشور شود. همچنین، ایران همزمان روابط خوبی هم با روسیه و هم با اوکراین داشت و از طرف دیگر، در تلاش بود اختلافات خود را با عربستان سعودی کنار بگذارد. اما در طول چند هفته شرایط تغییر کرد. اگر در این مدت تصمیمات استراتژیک و سیاسی خوبی گرفته نشود نه تنها شرایط خوب چند هفته پیش تکرار نمی شود بلکه وضعیت بغرنج تر شده و ممکن است روابط ما با بیشتر کشورها به هم بریزد.

سه حادثه‌ پیاپی و دیوارهایی که هر لحظه ممکن است فرو بریزند!

وقوع همزمان سه اتفاق باعث شد موقعیت استراتژیک ایران تغییر کند. این سه اتفاق بدین شرح هستند:

الف. توقف مذاکرات هسته ای در وین و درخواست روسیه مبنی بر تضمین دادن آمریکا در مورد حفظ منافع این کشور در ارتباطات اقتصادی با ایران

ب. شهادت دو مدافع حرم در سوریه توسط اسرائیل و بمباران مراکز حساس موساد در اربیل عراق توسط ایران در پاسخ به این اقدام

ج. اعدام بیش از 80 فعال سیاسی شیعه در عربستان و تظاهرات شیعیان این کشور علیه این اتفاق

این سه اتفاق همزمان می توانند روابط ما را با کشورهای مختلف به هم بریزند؛ کافی است در این مقطع تصمیمات اشتباهی از سوی سران کشور و دیپلمات های ارشد گرفته شود.

مورد اول (توقف مذاکرات) می تواند روابط ایران را با آمریکا و متحدان غربی اش به هم بریزد. از طرف دیگر، اگر در توافق هسته ای جدید، بی اندازه به روسیه بی محلی شود ممکن است اتحاد استراتژیک ایران با روس ها نیز در معرض خطر قرار بگیرد.

مورد دوم (درگیری با اسرائیل و آمریکا) هم می تواند بر مذاکرات هسته ای تاثیر گذاشته و روابط ما را با آمریکا بدتر کند و همچنین، می تواند باعث به هم خوردن روابط خوب ما با عراق شود. به هر حال، اربیل در عراق است و عراقی ها مدعی اند اقدام ایران باید با هماهنگی دولت الکاظمی صورت می گرفته است. در همین رابطه، مقتدی صدر رهبر جریان صدر و پیروز انتخابات پارلمانی درباره حمله موشکی به اربیل خواستار احضار سفیر ایران و اخذ ضمانت ‌های لازم مبنی بر عدم تکرار این حملات شد. همچنین صدر از دولت عراق خواست به سازمان ملل شکایت کند. در پایان از مقامات امنیتی خواست درباره ادعای وجود پایگاههای اسرائیلی در عراق سریعا تحقیق کنند. این اتفاق نشان می دهد عراقی ها ممکن است در صورت اخذ رفتار تند از جانب ایران تحریک شده و روابطشان را با ما تغییر دهند.

اما مورد سوم (اعدام شیعیان در عربستان)؛ این مورد هم می تواند اندک زمینه‌ ایجاد شده برای بهبودی روابط با عربستان را از بین ببرد. البته اقدام عربستان قطعا محکوم است اما به نظر می رسد این اقدام در زمان کنونی برای تحریک شیعیان و ایران و عراق انجام گرفته است. هم اکنون قطر که متحد عربستان است سعی در ایجاد زمینه برای مذاکرات صلح بین ایران و عربستان و همچنین، مذاکرات برجامی با غرب دارد. یک اقدام اشتباه (همانند اقدامی که بعد از شهادت شیخ نمر صورت گرفت و منجر به حمله به کنسولگرای عربستان در تهران و قطع روابط ایران و سعودی ها شد) می تواند شرایط را به طور کلی به هم بریزد.

پاسخ سنجیده انفعال نیست

البته این سیاست نباید به معنی انفعال محض باشد. در شرایط کنونی هر نوع انفعالی باعث افزایش اقدامات تحریک آمیز سعودی ها و اسرائیلی ها که تشنه به هم خوردن کامل برجام هستند، می شود. مساله بر سر پاسخ منطقی و محکم اما غیر افراطی است. کافی است نگاهی به پاسخ ایران پس از شهادت سردار سلیمانی داشته باشیم. این پاسخ در عین محکم بودن، تحریک کننده نبود و مانع از وقوع یک جنگ بزرگ در منطقه شد.

هفته های جاری برای آینده ایران بسیار حساس است و رفتار سران کشور و به خصوص دیپلمات های ایرانی باید سنجیده، عقلانی و البته محکم و استوار باشد تا از این طریق منافع ایران تامین شده و آینده ای درخشان برای کشور رقم بخورد.