دست فروشان به دلیل اینکه هزینه‌هایی مانند اجاره مغازه، هزینه عضویت در اتحادیه، مالیات، عوارض شهری، هزینه انشعابات و .... را پرداخت نمی‌کنند کالاهای عرضه شده‌شان را با قیمت کمتری به فروش می‌رسانند و مشتریان بیشتری را از مغازه داران از آن خود می‌کنند، البته بخشی از دست فروشان که تنها امرار معاش‌شان از این طریق است به‌دلیل نداشتن سرمایه دست به کسب و کار دست فروشی می زنند؛ در این میان به دلیل از بین بردن مبلمان شهری، اشغال کردن فضای عمومی و ایجاد سد معبر شهرداری ها مانع ایجاد این کسب و کارها می‌شوند.

طبق آماری که به دست خبرنگار رسیده است، یکی از بیشترین تماس با سامانه ۱۳۷ شهرداری تهران مربوط به سد معابر در پیاده‌راه‌ها است، اما گویا این تماس‌ها پشت پرده‌هایی دارد چرا که خرید از دست فروشان که با استقبال مردمی صورت می‌گیرد نشان از این می‌دهد که کسبه به عنوان رقبای دست فروشان از شهرداری طلب برچیدن آن‌ها را دارند؛ اما این اتفاق در خیابان امین الملک در محله امامزاده حسن منطقه ۱۷ تهران رخ نمی‌دهد.

دست فروشان و کسبه مغازه‌های این خیابان در یک آتش بس و به نوعی صلح و سازش هر کدام به کسب و کارشان ادامه می‌دهند؛ به این شکل که مغازه‌داران خودشان پیاده روی مقابل محیط کسب و کارشان را به دست فروشان اجاره می‌دهند؛ خبرنگار سری به خیابان امین الملک در آستانه خرید شب عید شهروندان زده و در جریان معاملات اجاره پیاده رو از یک میلیون تا دو میلیون تومان برای سه متر مربع به مدت یک ماه شده است، که در ادامه این گزارش را می خوانید.

اجاره ماهیانه دو میلیون

درست از حرم امامزداه حسن(ع) در شمال و جنوب پیاده روی خیایان امین الملک قدم به قدم دست فروشانی قرار دارند که هر یک بساطی برای فروش پهن کرده‌اند، تردد عابران پیاده به سختی امکان پذیر است و بسیاری از عابران برای اینکه از مانع‌های دست فروشان در مسیر رهایی یابند تصمیم به گذر از حاشیه خیابان می‌گیرند.

با یکی از دست فروشان هم صحبت می‌شویم، او که لباس خانگی مردانه می‌فروشد گفت: دست فروشان در این محور چند دسته هستند، یک دسته افرادی هستند که خرج زندگی‌شان را از این راه تامین می‌کنند و به نوعی می‌توان گفت شغل‌شان دست فروشی است، یک عده دیگر هستند که دست فروشی را شغل دوم خود می‌دانند و به شکل پاره وقت کار می‌کنند؛ اما این روزها که بازار خرید مردم بالاست برخی از شهروندان به دلیل مشکلات مالی همین یک هفته پایانی سال را رو به دست فروشی می‌آورند.

او که خود را رضا معرفی می‌کند؛ افزود: بیش از یک هزار نفر در این محور به کسب و کار دست فروشی مشغول هستند و شهرداری نه می‌تواند با دست فروشان برخورد کند و نه نارضایتی وجود دارد، چرا که کسبه این معبر راضی به فعالیت ما هستند، چرا که دست فروشان در قبال پهن کردن بساط شان در مقابل مغازه‌ها اجاره‌ای به آنها پرداخت می‌کنند.

رضا در پاسخ به این پرسش که این اجاره چه میزان است و به چه کسی پرداخت می‌شود؟ پاسخ داد: بستگی به میزان حجم بساط مان در مقابل مغازه‌ها دارد، برای هر مغازه که ۶ متر عرض به خیابان دارد دو نفر می‌توانند در این عرض رو به روی مغازه کسب و کار کنند و در صورتی که این مغازه در مرکزیت این خیابان باشد اجاره ماهیانه آن بین دو تا سه میلیون است که دست فروشان هزینه این اجاره را به مغازه‌دار پرداخت می‌کنند.

اجاره پیاده رو توافقی

در این بین یکی دیگر از دست فروشان که در همجواری رضا عطر و ادکلن می‌فروشد برای تایید پرداخت اجاره بهای پیاده رو فروشی در این معبر گفت: شما نگاه کنید رو به روی مجتمع‌های تجاری بساط دست فروشی وجود ندارد؛ چرا که مدیران مجتمع‌های تجاری اجازه پهن کردن بساط دست فروشان را نمی‌دهند.

او نیز خود را رحیم معرفی می‌کند، گفت این معبر همیشه سال شلوغ است و حجم بالای تردد عابران پیاده از گوشه و کنار تهران با نیت خرید وجود دارد، به همین خاطر پیاده روهای این معبر بسیار برای دست فروشان با اهمیت است.

رحیم ادامه داد: البته برخی از مغازه داران نیز تمایلی ندارند جلو مغازه‌شان را اجاره دهند و به دنبال این هستند که خود شان کالاهای‌شان را در پیاده رو پهن کنند، به‌طوری‌که برخی از آنها بیشتر از این‌که در داخل مغازه‌شان کالا داشته باشند در پیاده رو کالا دارند.

این دست فروش خیابان امین الملک خاطرنشان کرد: اجاره پیاده رو به دست فروش از سوی کسبه یک امر توافقی است و قیمتی مشخص ندارد، دست فروشان نیز چون می‌دانند مغازه داران هزینه‌های بالایی پرداخت می‌کنند و با حضور دست فروشان کسب و کارشان کم رونق می‌شود حاضر هستند این اجاره را پرداخت کنند.

وی در پاسخ به این سوال که اجاره پیاده رو به شکل متری صورت می‌گیرد؟ گفت: نه به این شکل نیست و کاملا بین مغازه دار و دست فروش توافق صورت می‌گیرد؛ البته برخی از مغازه داران این اجازه را می‌دهند که دست فروشان کالاهایش را شب‌ها در پایان فعالیت در مغازه نگهداری و با خود حمل نکنند.

سعید دیگر دست فروش این معابر شهری که با صدای بلند فروشنده روسری است، گفت: قیمت اجاره پیاده رو بین کسبه این محله متفاوت است، اما از یک میلیون تومان تا دو میلیون تومان در مدت یک ماه مورد معامله قرار می‌گیرد.

وی افزود: وقتی خود کسبه از حضور دست فروشان در مقابل مغازشان به شهرداری شکایتی ندارد، نشان از این می‌دهد که یک رابط پنهانی وجود دارد.

این دست فروش که خود ماهیانه یک میلیون تومان به یکی از مغازه داران پرداخت می‌کند، گفت: این روزها به‌دلیل بی‌کاری و شرایط اقتصادی تعداد دست فروشان در این مسیر بیشتر شد و شهرداری نیز توان برچیدن دست فروشان را ندارد.

تذکر شورای شهر به شهرداری

۲۸ آذر ماه نرجس سلیمانی عضو کمیسیون نظارت و حقوقی شورای اسلامی شهر تهران در تذکری به شهرداری خواستار سامان‌دهی دست فروشان پیرامون امامزاده حسن شد.

این عضو شورای اسلامی شهر تهران در این خصوص گفت: با توجه به شرایط نامناسب اقتصادی پیشنهاد می‌شود تا قبل از فرا رسیدن اسفند، برای ساماندهی دست فروشان به ویژه آن دسته از شهروندانی که در پیرامون امامزاده حسن مشغول فعالیت هستند، تدبیری اتخاذ شود.

شهرداری باید دست فروشان را ساماندهی کند

زهرا نژاد بهرام جزو آن دسته از اعضای شورای شهر دوره گذشته بود که به دنبال این بود دست فروشان را در پایتخت ساماندهی کند، برای اینکه از چند و چون اجاره پیاده رو از سوی کسبه آگاه شویم به سراغ وی رفته‌ایم.

او در این‌باره گفت: عمده دلیل این اتفاق این است که طرح ساماندهی برای دست فروشان وجود ندارد.

این عضو سابق شورای شهر تهران افزود: بخش عمده‌ای از عرضه کالا در پیاده روها از سوی مغازه داران صورت می‌گیرد و آن دست از کسبه‌ای که تمایل نداشته باشند که کالای خودشان را جلو مغازه‌شان به فروش رسانند به‌دنبال این است که اجاره از دیگر افراد بابت در اختیار گذاشتن محیط مقابل مغازه‌شان دریافت کنند.

نژاد بهرام معتقد است: اگر مدیریت شهری فضاهایی را برای دست فروشان فراهم کند یا اینکه معابر خاصی را در شبانه روز برای بساط دست فروشان ایجاد کند، شاهد کاهش اجاره پیاده رو یا مافیای پیاده فروشی خواهیم بود.

وی ادامه داد: بسیاری از نیروهای حریم‌بان و شهربان در شهرداری تهران افراد زحمتکش و دلسوز هستند، اما فعالیت این شرکت‌ها زیر نظر پیمانکاران است و نظارت دقیقی مدیریت شهری به روی آنها ندارد؛ که اگر این نظارت بیشتر شود شاهد کاهش فروش فضاهای عمومی خواهیم بود.

این عضو شورای شهر تهران به موضوع دست فروشی در سایر شهرهای دنیا نیز اشاره کرد؛ گفت: موضوع دست فروشی در سایر شهرهای دنیا نیز وجود دارد و به نوعی دست فروشی به عنوان یک کسب و کار کوچک نشاط اجتماعی را به ارمغان می‌آورد و پدیده دست فروشی از گذشته‌های دور در شهرهای ایران وجود داشته است، به‌طوری‌که چند شنبه بازارهایی به‌وجود آمده که همچنان برپایی این چند شنبه بازارها مورد استقبال شهروندان قرار دارد؛ بنابراین با راه اندازی یک سامانه این امکان وجود دارد تا هم دست فروش در یک محیط مناسب به کسب و کار بپردازد و هم اینکه شهروندان رضایت‌مند باشند و نهایتا اینکه مانع سوء استفاده گری‌ها باشیم.

نژاد بهرام در پاسخ به سوال خبرنگار درباره اینکه چرا در مدیریت گذشته شهرداری تهران این طرح را به اجرا در نیاورد؟ پاسخ داد: در دوره شورای پنجم سایت ساماندهی دست فروشان راه‌اندازی شد و حدود ۵ هزار نفر در آن ثبت نام کرده بودند که کافی نبودند و دست فروشان به دلایل مختلف از این امر خودداری می‌کردند، درحالی‌که اگر اطمینان‌سازی صورت گیرد و امتیازهایی برای این افراد که در سامانه ثبت‌نام می‌کنند لحاظ شود، طرح ساماندهی دست فروشان با جدیت دنبال خواهد شد.